Rust vs C – “En İyi” Hangisi?

Kısacası: “En iyi” dil yoktur; en iyi dil, projenizin hedeflerine, ekip yetkinliğine ve çalışma ortamına göre değişir.
Aşağıda, iki dili kriter bazında karşılaştırıp, hangi senaryoda hangisinin daha uygun olduğunu gösteren bir karar rehberi bulacaksınız.

1. Performans & Kontrol

Özellik	Rust	C
Ham hız	LLVM optimizasyonları sayesinde C’ye çok yakın (çoğu gerçek dünya senaryosunda fark yoktur).	Doğrudan donanıma en yakın; mikro‑optimizasyonlarda hâlâ bir adım önde olabilir.
Manuel kontrol	`unsafe` bloklarıyla tam kontrol mümkündür; ancak güvenli kısmı zorunlu kılar.	Bellek ve register‑açık kontrol tamamen programcıda; hatalar da tamamen size ait.
Derleme süresi	Daha uzun (borrow‑checker, trait‑resolve).	Genellikle daha hızlı, çünkü tip sistemi basittir.

Ne zaman C?

Çekirdek, bootloader, mikro‑denetleyici gibi en düşük seviyeli kodlar.
Zorunlu olarak %0.1% ekstra performans kazanımı hedefleniyorsa ve ekip bu riski alabilecek seviyedeyse.

Ne zaman Rust?

Performans kritik ama aynı zamanda güvenlik ve bakım önceliği yüksekse.
“Zero‑cost abstractions” sayesinde, yüksek‑seviye veri yapılarını (ör. Vec, HashMap) kullanırken bile C’ye benzer hız elde edilir.

2. Bellek Güvenliği

Kategori	Rust	C
Bellek sızıntısı	Derleme zamanında çoğu sızıntı tespit edilir; `Drop` otomatik temizler.	`malloc`/`free`’yi unuttuğunuzda bellek sızıntısı olur.
Dangling pointer / use‑after‑free	Borrow‑checker sayesinde imkânsız.	Yaygın hata kaynağı, çökme ve güvenlik açığı yaratır.
Buffer overflow	`Vec`, `String` gibi tiplerde sınır kontrolü otomatik.	Elle kontrol gerekir; hatalı kontrol çökme/özel saldırılara yol açar.

Ne zaman C?

Mevcut kodda çok sayıda malloc/free ve düşük seviyeli pointer manipülasyonu varsa, yeniden yazmak yerine dikkatli bakım daha mantıklıdır.

Ne zaman Rust?

Yeni bir proje başlatıyorsanız ve hafıza hatalarını derleme zamanında yakalamak istiyorsanız Rust kesinlikle avantaj sağlar.

3. Eşzamanlılık (Concurrency)

Özellik	Rust	C
Data race	Derleme zamanında engellenir (ownership & borrowing).	Manuel `pthread`/`mutex` ile kontrol; hatalar çok sık görülür.
Asenkron programlama	`async/await`, `tokio`, `async‑std` gibi güçlü ekosistem.	Genelde libuv, libevent gibi C‑kütüphanelerle; daha fazla boilerplate.
Goroutine‑e benzer	Hafif “green‑thread” benzeri yapı `async` içinde; binlerce görev aynı anda çalışabilir.	OS thread’ları kullanılır; aynı anda binlerce thread oluşturmak maliyetli.

Ne zaman C?

Gerçek zamanlı (real‑time) sistemlerde, OS‑level thread’ların tam kontrolü gerekiyorsa.

Ne zaman Rust?

Yüksek paralellik gerektiren web servisleri, ağ sunucuları, veri işleme boru hatları gibi durumlarda Rust’un güvenli concurrency modeli büyük avantajdır.

4. Geliştirme Deneyimi & Bakım

Kriter	Rust	C
Öğrenme eğrisi	Yüksek; borrow‑checker, lifetimes, `unsafe`kavramları.	Düşük; temel sözdizimi basit.
Derleyici geri bildirimi	Çok açıklayıcı hata mesajları (“compiler as teacher”).	Hatalar genelde kısa, bazen sadece “segmentation fault”.
Tooling	`cargo` (build, test, dependency, docs) + `clippy` + `rustfmt`.	`make`/`CMake` + ayrı bağımlılık yöneticileri; daha çok manuel.
Kod okunabilirliği	Explicit, modüler, tip‑güvenli; uzun vadede bakım maliyeti düşük.	Kısa kod ama pointer‑karmaşıklığı uzun vadede bakım zorluğu yaratır.

Ne zaman C?

Kısa bir script/utility ya da hızlı prototip, ekip C’ye hâkimse.

Ne zaman Rust?

Uzun vadeli, ekip içinde kodun okunabilir, güvenli ve test‑edilebilir olması isteniyorsa.

5. Ekosistem & Kütüphane Desteği

Alan	Rust	C
Web / HTTP	`actix-web`, `warp`, `axum`, `hyper`.	`libmicrohttpd`, `mongoose`.
Async / I/O	`tokio`, `async‑std`.	`libuv`, POSIX async I/O.
Seri̇alizasyon	`serde` (JSON, TOML, CBOR, protobuf).	`cJSON`, `protobuf‑c`.
Embedded / no_std	`embedded‑hal`, `RTIC`.	`FreeRTOS`, `bare‑metal` C.
Kriptografi	`ring`, `rust‑crypto`.	OpenSSL, libsodium.
Test	`cargo test`, `proptest`.	`cmocka`, `Unity`.

Ne zaman C?

Çok eski, donanım‑özel bir kütüphane gerekiyorsa ve sadece C sürümü mevcutsa.

Ne zaman Rust?

Modern, aktif olarak bakılan bir crate (kütüphane) mevcutsa ve güvenlik/performans avantajı istiyorsanız.

Karar Rehberi – Hangi Dil “En İyi”?

Proje Özelliği	En Uygun Dil
Yeni, güvenli, bakımı uzun vadeli bir sistem	Rust
Mikro‑denetleyici / bootloader / kernel	C (veya Rust `no_std` eğer ekip hazırsa)
Mevcut büyük C kod tabanı üzerinde bakım/ekleme	C (kademeli olarak Rust’a FFI ile geçiş)
Yüksek performanslı ağ servisi, veri işleme pipeline	Rust (güvenli concurrency)
Hızlı bir script, bir kez çalıştırılacak utility	C (daha az öğrenme maliyeti)
Geniş ekosisteme sahip, çok sayıda hazır kütüphane	C (historik kütüphaneler) ve Rust (modern crates) – tercihi kütüphane mevcutluğuna göre seçin.
Bellek sızıntısı / güvenlik açığı riskini asgari tutmak	Rust
En düşük binary boyutu (ör. < 100 KB)	C (tam kontrol) ve Rust (optimize `-C strip=symbols` ile 30‑50 KB’ye düşebilir)
Ekip zaten C’ye hâkim ve eğitime zaman yok	C

Genel öneri:

Yeni bir ürün geliştiriyorsanız ve ekip “güvenli ve sürdürülebilir” bir kod tabanı istiyorsa Rust seçilmesi tavsiye edilir.
Mevcut bir sistem üzerinde çalışıyorsanız, C ile devam edip kritik parçaları Rust’a taşıma (FFI) stratejisi daha mantıklı olabilir.

Kısa Özet (5 Satır)

Rust → hafif “zero‑cost” soyutlamalar, derleme‑zamanı bellek güvenliği, güvenli concurrency; uzun vadeli bakım avantajı.
C → en düşük seviyeli kontrol, tarihsel kütüphane zenginliği, mikro‑optimizasyon için hâlâ en iyi seçim; ancak hatalara açık.
En iyisi projenizin güvenlik, bakım, performans ve ekip becerileri dengesine göre belirlenir.

Her iki dil de güçlü; karar verirken “hangi sorunları çözmek istiyorum?” sorusuna yanıt vermek, doğru yolu gösterir. Daha spesifik bir senaryo (ör. gömülü, web servisi, kernel modülü) belirtirseniz, o bağlamda daha detaylı bir öneri de sunabilirim. 🚀

🦀 Rust vs C – Karar Verme Rehberi (2025 Güncel)

Kriter	🦀 Rust	🇨 C
Performans	C ile eşdeğer (LLVM tabanlı optimizasyon)	Teorik olarak %1-2 avantaj, pratikte ihmal edilebilir
Bellek Güvenliği	✅ Derleme zamanı garantisi (borrow checker)	❌ Manuel yönetim (malloc/free), yüksek hata riski
Eşzamanlılık	✅ Data race imkansız, async/await desteği	❌ Manuel thread yönetimi, hata yapma riski yüksek
Öğrenme Eğrisi	🔺 Zor (ownership, lifetimes, borrowing)	✅ Kolay başlangıç
Tooling	✅ Cargo (build/test/lint/doc tek komut), Clippy	❌ Make/CMake, ayrı araçlar (valgrind, gdb)
Ekosistem	📈 Hızla büyüyen modern kütüphaneler	📚 Yılların birikimi, legacy kodlar
Binary Boyutu	1-5 MB (optimize ile 100 KB’ya düşebilir)	100 KB-500 KB tipik
Hata Ayıklama	✅ Derleme zamanı hata yakalama	❌ Runtime hatalar (segfault)

🎯 Ne Zaman Hangisi?

✅ Rust Seçin:

Yeni projeler (özellikle güvenlik kritik)
Web servisleri/API (yüksek performans + güvenlik)
Gömülü sistemler (no_std ile)
Uzun vadeli bakım öncelikli
Ekip Rust öğrenmeye açık

✅ C Seçin:

Mevcut C kod tabanı varsa
Çekirdek/bootloader geliştirme
Ultra-küçük cihazlar (<100 KB)
Legacy sistem entegrasyonu
Ekip zaten C’ye hakim

🚀 Pratik Örnekler

Rust – Güvenli Bellek Yönetimi:

rust

fn main() {
    let mut vec = vec![1, 2, 3];
    vec.push(4);
    // Otomatik temizleme - hiçbir bellek sızıntısı yok
}

C – Manuel Bellek Yönetimi:

int main() {
    int *arr = malloc(10 * sizeof(int));
    // ... kullanımda ...
    free(arr); // Unutursanız bellek sızıntısı!
    return 0;
}

💡 Karar Ağacı

Yeni Proje mi?
├─ Evet
│  ├─ Güvenlik/Concurrency önemli mi?
│  │  ├─ Evet → 🦀 Rust
│  │  └─ Hayır → Her ikisi de uygun
│  └─ Ekip Rust öğrenmeye hazır mı?
│     ├─ Evet → 🦀 Rust
│     └─ Hayır → 🇨 C
└─ Hayır (Mevcut C kodu)
   ├─ Kod büyük/kritik mi?
   │  ├─ Evet → 🇨 C (kademeli geçiş)
   │  └─ Hayır → 🦀 Rust (yeni modüller)
   └─ Bakım maliyeti yüksek mi?
      ├─ Evet → 🦀 Rust (daha az hata)
      └─ Hayır → 🇨 C (devam edebilir)

📊 İstatistiksel Karşılaştırma

Metrik	Rust	C
Hata oranı	%70 daha az runtime crash	Yüksek (bellek hataları yaygın)
Geliştirme hızı (ilk yıl)	🔺 Yavaş başlangıç	✅ Hızlı prototipleme
Uzun vadeli bakım	✅ Düşük maliyet	❌ Yüksek maliyet
Ekip eğitimi	2-3 ay öğrenme süresi	1-2 hafta temel kullanım

🎯 Sonuç ve Öneri

🏆 2025 Yılında Tavsiyem:

Yeni başlayanlar için: Rust (daha güvenli, modern araçlar)
Legacy sistemler için: C (mevcut kod uyumluluğu)
Yüksek güvenlik gerektiren projeler: Rust
En düşük seviye kontrol gereken durumlar: C

🚀 Gelecek Perspektifi:

Rust, sistem programlamanın geleceği olarak görülüyor
C, legacy sistemlerde uzun süre kullanılmaya devam edecek
İdeal yaklaşım: C’den Rust’a kademeli geçiş

Uncategorized

Rust vs C – “En İyi” Hangisi?

1. Performans & Kontrol

2. Bellek Güvenliği

3. Eşzamanlılık (Concurrency)

4. Geliştirme Deneyimi & Bakım

5. Ekosistem & Kütüphane Desteği

Karar Rehberi – Hangi Dil “En İyi”?

Kısa Özet (5 Satır)

🦀 Rust vs C – Karar Verme Rehberi (2025 Güncel)

🎯 Ne Zaman Hangisi?

✅ Rust Seçin:

✅ C Seçin:

🚀 Pratik Örnekler

💡 Karar Ağacı

📊 İstatistiksel Karşılaştırma

🎯 Sonuç ve Öneri

🏆 2025 Yılında Tavsiyem:

🚀 Gelecek Perspektifi:

Rust vs C – “En İyi” Hangisi?

Kısa Özet (5 Satır)