Mikail.Net

Yazılımcı günlüğü

Bilan de Compétences

Fransa’da “Bilan de Compétences” Uygulaması

1. Yasal Çerçeve

Bilan de compétences, bir bireyin mesleki ve kişisel becerilerini değerlendirmeye yarayan yasal olarak tanımlanmış bir danışmanlık sürecidir. Fransa’da bu uygulama ilk kez 31 Aralık 1991 tarihli yasa ile çalışma mevzuatına girmiştir​campus-centre.fr. Güncel olarak Fransız İş Kanunu (Code du Travail)’nda L6313-1 ve L6313-4 maddeleri ile R6313-4 ila R6313-8 maddeleri arasında bilan de compétences’in tanımı, amacı ve şartları belirtilmektedir​campus-centre.fr​campus-centre.fr. 2018 yılında yürürlüğe giren “Mesleki Geleceği Seçme Özgürlüğü Yasası” (5 Eylül 2018 tarih ve 2018-771 sayılı yasa) bilan de compétences sürecine bazı ek düzenlemeler getirmiştir​campus-centre.fr. Bu yasa ile bilan de compétences’in azami süresi 24 saat olarak belirlenmiş, danışanın açık rızasının gerekliliği, sonuçların gizliliği ve hizmeti sunan danışmanların sır saklama yükümlülüğü vurgulanmıştır​campus-centre.fr.

Bilan de compétences yasal olarak herkesin erişimine açıktır. Özel sektör çalışanları, kamu görevlileri, iş arayanlar ve bağımsız çalışanlar dahil tüm aktif bireyler bu haktan yararlanabilir​campus-centre.fr. İşverenler çalışanlarını bilan de compétences almaya zorlayamaz; çalışan katılımı tamamen gönüllülük ve onaya tabidir​campus-centre.fr. Sonuçların gizliliği yasal güvence altındadır: Değerlendirme sonunda elde edilen rapor ve bulgular sadece çalışana aittir ve onun izni olmadan üçüncü kişilerle (örneğin işverenle) paylaşılamaz​jobs.makesense.org. Danışmanlık hizmetini sunan kuruluşlar, çıkan sonuçları ve dokümanları yasal süre sonunda imha etmekle yükümlüdür​campus-centre.fr. Ayrıca, 2022 itibarıyla bilan de compétences hizmeti sunan tüm kurumların Qualiopi kalite sertifikasına sahip olması zorunlu hale gelmiştir; bu sertifika, hizmetin devlet fonları (örn. CPF) ile finanse edilebilmesi için bir ön şarttır​certifopac.fr​certifopac.fr.

Tanım ve Amaç: Yasaya göre bilan de compétences, bireyin mesleki ve kişisel yetkinliklerini, becerilerini, eğilimlerini ve motivasyonlarını derinlemesine analiz etmesini sağlayan, uzmanlar eşliğinde yürütülen bir süreçtir​campus-centre.fr. Bu sürecin nihai amacı, danışanın kendisi için somut ve gerçekçi bir kariyer projesi tanımlamasına yardımcı olmaktır. Bu proje, mevcut işinde ilerleme planı olabileceği gibi, yeni bir meslek dalına geçiş, bir eğitim programına başlama veya VAE (Validation des Acquis de l’Expérience) denen deneyimle kazanılan yeterliliklerin belgelendirilmesi sürecine yönelme şeklinde de olabilir​campus-centre.fr.

2. Süreç Aşamaları

Bilan de compétences, genellikle üç temel aşamada gerçekleştirilir ve toplamda en fazla 24 saate kadar sürebilir​certifopac.fr. Uygulama çoğunlukla birkaç hafta ya da ay (genellikle 2-3 ay) içinde, bir dizi görüşme ve çalışma oturumu şeklinde tamamlanır​jobs.makesense.org. Bu aşamalar şunlardır:

  • Ön Görüşme (Phase préliminaire): İlk aşama olan ön görüşme, danışman (uzman kariyer danışmanı) ile danışanın bir araya gelerek sürecin amaçlarını netleştirdiği adımdır. Bu görüşmede danışman, bireyin ihtiyaçlarını, beklentilerini ve bilan de compétences’den ne elde etmek istediğini anlamaya çalışır​jobs.makesense.org. Danışana süreç adımları, kullanılacak yöntemler anlatılır ve karşılıklı güven ilişkisi oluşturulur. Bu aşama, danışanın sürece gönüllü katılımını teyit etmek ve hangi konulara odaklanılacağını belirlemek için kritiktir​jobs.makesense.org. Örneğin, danışmana “Bu değerlendirmeyi yapmaktaki motivasyonunuz nedir?” veya “Kısa ve uzun vadeli kariyer hedefleriniz neler?” gibi sorular yöneltilerek danışanın hedefleri netleştirilir​jobs.makesense.org.
  • İnceleme ve Analiz (Phase d’investigation): İkinci aşama, bilan de compétences’in özünü oluşturur ve en kapsamlı kısmıdır. Bu bölümde danışanın yetenekleri, becerileri, ilgi alanları ve kişilik özellikleri çeşitli araçlarla derinlemesine analiz edilir​jobs.makesense.org. Danışman, bireyin hem teknik becerilerini (mesleki bilgi ve yetenekler) hem de aktarılabilir becerilerini (iletişim, liderlik, problem çözme gibi genel yetkinlikler) değerlendirmek için farklı yöntemler kullanır​jobs.makesense.org. Bu amaçla psikometrik testler, kişilik envanterleri, değerler ve motivasyon anketleri uygulanabilir; ayrıca danışanla art arda birden fazla kişisel görüşme yapılır​jobs.makesense.org. İnceleme aşamasında, danışanın güçlü yönleri ve gelişime açık alanları belirlenir, önceki deneyimlerinden edindiği transfer edilebilir yetenekler ortaya çıkarılır​jobs.makesense.org. Elde edilen bulgular ışığında danışanla birlikte çeşitli kariyer seçenekleri ve alternatif meslek rotaları araştırılır​jobs.makesense.org. Bu süreçte danışana sorulan “Şu anki işinde en sevdiğin görevler neler?” veya “İş hayatında şimdiye dek çözdüğün zor bir soruna örnek verebilir misin?” gibi sorular sayesinde kişinin iş tatmini ve beceri kullanımı hakkında içgörü kazanılır​jobs.makesense.org. İnceleme fazının hedefi, danışanın kendisi için uygun ve uygulanabilir bir kariyer planı oluşturmasına yetecek bilgi toplamak; gerekiyorsa olası eğitim ihtiyaçlarını ya da yeni meslek dallarını tespit etmektir​jobs.makesense.org​jobs.makesense.org.
  • Sonuç ve Değerlendirme (Phase de conclusion): Üçüncü ve son aşamada, önceki analizlerin sonuçları toparlanarak danışana ayrıntılı şekilde geri bildirim verilir​jobs.makesense.org. Danışman ve danışan birlikte, inceleme aşamasında elde edilen verileri değerlendirip somut bir eylem planı oluşturur​jobs.makesense.org. Bu plan, danışanın ulaşmak istediği kariyer hedeflerine göre atması gereken adımları içerir. Örneğin, belirlenen hedef doğrultusunda alınması tavsiye edilen bir eğitim programı, geliştirilmesi gereken beceriler, hatta girişimcilik fikri varsa iş planı adımları bu aşamada netleştirilir​jobs.makesense.org. Danışman, “Elde ettiğimiz bulgular ışığında size en uygun görünen kariyer yolları hangileri?” veya “Bu hedeflere ulaşmak için atabileceğiniz somut adımlar nelerdir?” gibi sorularla danışanı yönlendirerek gerçekçi ve uygulanabilir bir kariyer stratejisi ortaya koymasına yardımcı olur​jobs.makesense.org. Sürecin sonunda, hizmeti sunan kurum tarafından danışana bir “sentez raporu” (document de synthèse) verilir​jobs.makesense.org. Bu rapor, danışanın mevcut durum analizini, hedeflerini ve belirlenen eylem planını özetler niteliktedir. Gizlilik gereği, bu rapor ve içerdiği bilgiler danışanın onayı olmadan kimseyle paylaşılmaz, hatta eğer bilan de compétences işverenin inisiyatifiyle yapılmışsa bile sonuçlar işverene otomatik olarak bildirilmez​jobs.makesense.org.

Bu üç ana aşamanın ardından, isteğe bağlı olarak danışan ile danışman arasında takip görüşmeleri yapılabilmektedir. Özellikle mevzuat gereği bazı programlar, bilan de compétences tamamlandıktan yaklaşık 6 ay sonra bir takip görüşmesi (bilan sonrası gelişmelerin değerlendirilmesi için) sunar. Bu takip süreci, danışanın belirlenen eylem planını uygularken karşılaştığı durumları değerlendirmeye ve gerekirse ek destek sağlamaya yöneliktir.

3. Örnek Kurumlar

Fransa’da bilan de compétences hizmeti sunan çeşitli kurum ve kuruluşlar bulunmaktadır. Bu hizmet hem kamu kurumları hem de özel danışmanlık şirketleri veya kar amacı gütmeyen yapılar tarafından verilebilmektedir. Aşağıda, farklı türde bazı örnek kurumlar ve rolleri belirtilmiştir:

  • Kamu Kurumları (İstihdam Ajansları): İş arayanlara yönelik kamu kurumu olan France Travail (eski adıyla Pôle Emploi), bireylere bilan de compétences konusunda yol gösteren önemli bir aktördür. Pôle Emploi, kendi bünyesinde doğrudan bilan de compétences uygulamaz; ancak uygun görülen durumlarda danışanlarını yetkili ve onaylı dış kuruluşlara yönlendirir ve süreci finanse edebilir​chance.co. Örneğin işsizlik dönemindeki bir kişi, danışmanından bilan de compétences talep ederek bu hizmeti alabilir; Pôle Emploi, gerekli görürse ücretini karşılar. Ayrıca France Travail, iş arayanlar için ECCP (Évaluation des Compétences et des Capacités Professionnelles) adlı daha kısa süreli bir değerlendirme aracı da sunar. ECCP kapsamında, danışanlar bir yarım gün veya tam gün süren testler ile mevcut mesleki becerilerinin iş piyasasındaki talebe uygunluğunu ölçebilir ve sonuçta güçlü yönlerini görüp olası eğitim ihtiyaçlarını belirleyen bir rapor alabilirler​service-public.fr​service-public.fr. Bu da bilan de compétences’e benzer şekilde, iş arayanın kariyer yönelimini belirlemesine destek olan bir kamusal hizmettir.
  • CIBC (Merkezî Beceri Değerlendirme Merkezleri) ve STK’lar: Fransa’da bilan de compétences kavramı yasalaştığında (1991’de) ülke genelinde CIBC (Centre Interinstitutionnel de Bilan de Compétences) adıyla merkezler oluşturulmuştur. CIBC ağı, kar amacı gütmeyen veya kamu destekli yapılar olarak farklı bölgelerde hizmet verir. Bu merkezler, bilan de compétences konusunda uzmanlaşmış danışmanlarıyla bireylere kariyer değerlendirmesi desteği sunar. CIBC’ler ulusal çapta bir federasyon altında örgütlenmiştir ve tamamı Qualiopi sertifikalı kuruluşlardır​cibc.net. Her yıl on binlerce kişi CIBC merkezleri aracılığıyla kariyer değişimi veya gelişimi projelerinde destek almaktadır. Örneğin, CIBC’ler bünyesinde farklı ihtiyaçlara göre “İtici Güç”, “Dinamik” veya “Panoramik” gibi adlarla paketlendirilmiş bilan de compétences programları bulunmakta ve danışanın zaman kısıtına veya hedefine göre esnek seçenekler sunulmaktadır​cibc.net. Bazı CIBC’ler, gelen talebe göre **çevrimi …çi (online) hizmetler sunabilmektedir. Örneğin CIBC ağı tarafından oluşturulan Mon Bilan en Ligne platformu, danışanların yüz yüze görüşmelerin yanı sıra çevrimiçi modüller ve dijital araçlar kullanarak da bilan de compétences sürecine katılmalarını sağlamaktadır. Bu sayede coğrafi engeller azalmakta ve danışanlar kendi zaman planlarına uygun biçimde değerlendirme sürecini yürütebilmektedir.
  • Özel Danışmanlık Şirketleri: Birçok özel sektör İK ve kariyer danışmanlığı firması, bireylere profesyonel bilan de compétences hizmeti sunmaktadır. Bu şirketler, genellikle deneyimli kariyer koçları veya psikologları istihdam ederek danışanlara bire bir seanslar düzenler. Fransa genelinde yaygın olan örnekler arasında Actiforces (birçok şehirde şubesi bulunan ve yüz yüze veya uzaktan bilan hizmeti veren bir İK danışmanlık şirketi​fr.indeed.com】, Orientaction (bölgesel yaygınlığa sahip kariyer danışmanlığı grubu) ve Aksis gibi firmalar sayılabilir. Bu firmaların her biri süreçte farklı test envanterleri veya metodolojiler kullanarak kendilerini ayrıştırmaya çalışır. Örneğin Indeed tarafından hazırlanan bir rehberde, Actiforces, Switch Collective ve Même Pas Cap gibi farklı yaklaşımlar sunan şirketler en iyi bilan merkezleri listesinde yer almıştı​fr.indeed.com​fr.indeed.com】. Switch Collective adlı girişim, klasik bilan de compétences kavramını koçluk teknikleriyle harmanlayan yenilikçi bir yöntem önermekte; yaklaşık iki aylık bir programla bireylere grup çalışmaları ve bireysel koçluk kombinasyonu sunmaktadı​fr.indeed.com】. Tamamen dijital ortamda hizmet veren “Même Pas Cap!” platformu ise 10 hafta boyunca haftada bir yapılan çevrimiçi görüşmelerle ve toplamda 6 adımlık bir süreçle danışanlarını kariyer değişimi konusunda desteklemektedi​fr.indeed.com】. Bu tür özel kurumlar, danışanın tercihine göre yüz yüze veya %100 çevrimiçi hizmet seçenekleri sunarak geniş bir kitleye hitap etmektedir.
  • Diğer Kuruluşlar ve Ağlar: Bunların dışında, sektörel veya bölgesel odaklı bazı dernekler ve kuruluşlar da bilan de compétences sağlayabilir. Örneğin, kadınların işgücüne geri kazandırılması gibi spesifik amaçlara yönelik dernekler (tarihsel olarak Association Retravailler gibi oluşumlar) veya meslek odaları (bazı Ticaret ve Sanayi Odaları kendi eğitim birimleri aracılığıyla bu hizmeti verebilir) bu alanda aktiftir. Kamu çalışanları için ise devletin kendi bünyesinde DABM (Dispositif Académique de Bilan et Mobilité) adı verilen akademik değerlendirme merkezleri bulunur. Milli Eğitim bünyesindeki DABM’ler, eğitim sektörü çalışanlarının veya kamu görevlilerinin beceri değerlendirmesi ve mobilite (kurum içi geçiş) taleplerine destek olmak üzere yapılandırılmıştır. Sonuç olarak, Fransa’da bireyler, ihtiyaçlarına ve durumlarına en uygun kurumu seçebilmek için oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir.

4. Maliyetler

Bilan de compétences ücretleri, hizmeti sunan kuruluşa ve programın kapsamına göre değişiklik gösterir. Genel olarak bu tür bir danışmanlık hizmetinin bedeli 1000 ile 3000 Euro arasında değişmektedi​maformation.fr】. Piyasada ortalama fiyat yaklaşık 1500-2000 € civarında olup, örneğin ünlü dijital bilan platformlarından Chance’in tam programı 1880 € olarak belirtilmişti​chance.co】. Ancak çoğu durumda bireyler bu meblağları cebinden ödemek zorunda kalmaz, zira Fransa’da bilan de compétences çeşitli finansman kaynaklarıyla desteklenen bir uygulamadı​maformation.fr】.

Başlıca finansman yolları şunlardır:

  • CPF (Compte Personnel de Formation – Kişisel Eğitim Hesabı): Çalışanların ve iş arayanların eğitim haklarını biriktirebildiği CPF, bilan de compétences için en yaygın kullanılan finansman kaynağıdır. Her çalışan, çalıştıkça CPF hesabında kredi (Euro tutarı) biriktirir ve bunu bir eğitim veya değerlendirme için harcayabilir. Bilan de compétences, devlet tarafından tanınan bir eğitim faaliyeti olarak CPF kapsamında uygundur. Eğer bireyin CPF hesabında yeterli bakiye varsa, *hizmet bedelinin tamamı CPF’den karşılanabilir​chance.co】. Bu sayede danışan ekstra bir ödeme yapmadan sürece katılabilir. Önemli bir ayrıntı, CPF kullanarak bilan de compétences almak isteyen kişinin seçeceği kurumun devlet onaylı ve Qualiopi sertifikalı olması gerektiğidir; aksi halde CPF ödemesi yapılama​fr.indeed.com】. Son yıllarda CPF üzerinden bilan de compétences talebinde ciddi artışlar yaşanmıştır (her yıl yaklaşık 100.000 kişi bu imkândan faydalanmaktadır​chance.co】. 2024 itibarıyla CPF kullanımında bir düzenleme olarak, bazı durumlarda sembolik bir kullanıcı katkısı istenebilmektedir (örneğin, CPF bakiyesi yetersizse ~100 € civarında bir tutarı bireyin karşılaması gerekebilir), ancak engelli bireyler veya işveren tarafından CPF’ye ek katkı sağlanan durumlarda bu katkı muafiyeti vardı​service-public.fr​service-public.fr】.
  • İşveren Destekleri (Plan de Développement des Compétences): Eğer bilan de compétences talebi çalışan tarafından değil de işveren inisiyatifiyle gündeme geliyorsa veya şirket içi yıllık eğitim planına dahil edildiyse, maliyeti işveren üstlenebilir. Şirketlerin yıllık “beceri geliştirme planı” çerçevesinde çalışanlarına sunduğu eğitim ve gelişim imkanlarından biri olarak bilan de compétences de finanse edilebilir. Bu durumda çalışan için hizmet ücretsizdir; tüm masrafları işveren veya onun bağlı bulunduğu sektörün OPCO (Opérateur de Compétences – Mesleki Yeterlilik Operatörü, eski adıyla OPCA) karşıla​service-public.fr】. Özellikle büyük şirketler, çalışanlarının kariyer planlamasına destek olmak amacıyla zaman zaman toplu değerlendirme programları organize edebilir veya bireysel talepleri eğitim bütçesinden finanse edebilir. Çalışan, işveren destekli bir programa katılıyorsa, işveren ile hizmeti verecek kuruluş ve çalışan arasında üçlü bir sözleşme (convention tripartite) yapılması ve gizlilik koşullarının korunması esastır.
  • İşsizlik Sigortası ve Devlet Desteği: İş arayan konumundaki bireyler (işsizler) için bilan de compétences hizmeti genellikle devlet kurumları tarafından finanse edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, France Travail (Pôle Emploi) danışmanları uygun gördükleri takdirde danışanlarını bir bilan de compétences sürecine yönlendirebilir. Bu durumda finansman, Pôle Emploi’nin sağladığı fonlar veya danışanın CPF hesabı kullanılarak sağlanı​service-public.fr​service-public.fr】. Fransa’da işsizlik sigortasından yararlanan bir kişi, işsizlik döneminde böyle bir hizmet almak istediğinde, çoğunlukla Pôle Emploi’nin onayıyla ücret muafiyeti kazanır. Pôle Emploi, hizmeti sunan kuruma doğrudan ödeme yaparak danışanın gelecekte daha sağlam bir kariyer planıyla iş bulmasını destekler. İş arayanların bilan de compétences talep edebilmesi için genellikle belli bir süre işsizlik yaşamış olmaları veya belirli bir çalışma geçmişine sahip olmaları gerekebilmektedir; örneğin bazı durumlarda en az birkaç aylık işsizlik süresi ve birkaç yıllık iş tecrübesi kriter olabilmektedir. Ancak resmî mevzuata göre her iş arayan, işsizlik döneminde böyle bir haktan yararlanma talebinde bulunabilir ve bu hak maaş alıp almamasından bağımsızdı​service-public.fr】.
  • Diğer Fonlar ve Destekler: Kamu sektöründe çalışan memurlar için de benzer şekilde kurumlarının eğitim bütçeleri kullanılabilir. Devlete bağlı memurlar, kendi kurumlarının insan kaynakları birimleri aracılığıyla bilan de compétences talep ettiğinde, 2009 tarihli yönetmeliklerle belirlenen usuller çerçevesinde bu hizmetten faydalanabilirler (kamu çalışanları için özel düzenlemeler bulunmaktadır). Ayrıca, engelli çalışanlar için Agefiph gibi kuruluşlar ek finansman desteği sunabilir, veya bölgesel idareler belirli demografik gruplar için özel programlar finanse edebilir. Örneğin bazı bölgelerde 45 yaş üstü çalışanlara veya uzun süre işsiz kalmış kişilere yönelik ücretsiz/indirimli bilan de compétences kampanyaları yapılmaktadır.

Özetle, Fransa’da bilan de compétences hizmetinin ücretlendirmesi esnek bir yapıya sahiptir. Çoğu birey için önemli olan doğru finansman kanalını bulmaktır. Nitekim, uygun finansman mekanizmaları sayesinde, bilan de compétences genellikle bireye doğrudan mali yük getirmeyen bir yatırım olarak görülü​maformation.fr】. Bu da hizmetin yaygınlaşmasını ve daha çok kişinin kariyer planlamasında bunu kullanmasını sağlamaktadır.

5. Çalışma Örnekleri

Bilan de compétences, çok çeşitli senaryolarda bireylere fayda sağlayabilir. Aşağıda, bu değerlendirme sürecinin nasıl uygulanabildiğini gösteren birkaç örnek senaryo yer almaktadır:

  • Örnek 1: Kariyer Değişikliği Arayışındaki Bir Çalışan: Diyelim ki 30’lu yaşlarının sonlarında, 10 yıldır aynı sektörde (örneğin pazarlama alanında) çalışmış bir profesyonelsiniz. Zamanla mevcut işinizde tatmin düzeyinizin azaldığını fark ettiniz ve öğretmenlik gibi tamamen farklı bir alana geçiş yapma düşünceniz var. Bu noktada bir bilan de compétences programına katıldığınızı varsayalım. Ön görüşme aşamasında danışmanınıza öğretmenlik isteğinizin ardındaki motivasyonları (örneğin topluma fayda sağlama arzusu, gençlerle çalışma isteği) anlatıyorsunuz. İnceleme aşamasında danışmanınız mevcut mesleki becerilerinizi (iletişim, sunum yapma, insan ilişkileri gibi öğretmenlikte de işinize yarayacak yetenekler) değerlendiriyor ve kişilik özelliklerinizi ortaya koyan testler uyguluyor. Sonuçlar, sizde iletişim ve liderlik yönlerinin güçlü olduğunu gösteriyor ve sosyal bir ortamda çalışma ihtiyacınız olduğu anlaşılıyor. Danışmanınız, öğretmenliğe geçiş için hangi ek sertifika veya eğitimlere ihtiyaç duyacağınızı birlikte belirliyor. Sonuç aşamasında ise somut bir plan çıkarılıyor: Örneğin, bir yıllık pedagojik formasyon programına kayıt olmanız ve bu esnada yarı zamanlı asistan öğretmenlik yaparak deneyim kazanmanız öneriliyor. Bilan de compétences sonunda elinize geçen sentez raporunda, hem mevcut yeteneklerinizin yeni kariyer hedefinizle nasıl örtüştüğü detaylı bir şekilde açıklanıyor hem de bu geçişi başarmak için atacağınız adımlar listeleniyor. Böylece bu süreç sayesinde, kariyer değişikliği belirsiz bir hayal olmaktan çıkıp uygulanabilir bir proje haline geliyor.
  • Örnek 2: İş Arayan Deneyimli Bir Uzman: 50 yaşında, uzun yıllar bir şirkette orta düzey yönetici olarak çalışmış, ancak şirketin küçülmesi nedeniyle işten ayrılmış bir kişi olduğunuzu düşünelim. Yeni bir iş arayışındasınız fakat yıllardır aynı şirkette çalıştığınız için iş piyasasındaki güncel beklentilere dair endişeleriniz var. Bu durumda bir bilan de compétences size hem özgüven tazelemek hem de yeni kariyer seçenekleri oluşturmak için yardımcı olabilir. Ön görüşmede danışmanınıza son yıllarda işinizde edindiğiniz deneyimleri ve şu anki hedeflerinizi aktarıyorsunuz (örneğin, “Mevcut deneyimimi kullanabileceğim ancak daha esnek çalışma saatleri olan bir işe geçmek istiyorum”). İnceleme aşamasında danışmanınız, önceki yöneticilik deneyiminizde geliştirdiğiniz becerileri (stratejik planlama, ekip yönetimi, bütçe idaresi gibi) ve kişisel güçlü yönlerinizi (örneğin soğukkanlılık, analitik düşünme) ortaya koyuyor. Belki bu aşamada bir beceri envanteri testi ve değerler analizi yapılıyor; sonuçlar, sizin aslında danışmanlık veya eğitmenlik gibi alanlarda da güçlü bir potansiyele sahip olduğunuzu gösteriyor. Danışmanınız ayrıca yerel iş piyasasını ve sizin sektörünüz dışındaki alanları da araştırarak, örneğin büyümekte olan KOBİ’lerin dış danışmanlara ihtiyaç duyduğunu saptıyor. Sonuç aşamasında, birlikte bir eylem planı hazırlıyorsunuz: Bu planda, önümüzdeki 3 ay içinde proje yönetimi sertifikanızı güncellemek, bir profesyonel network etkinliğine katılmak ve küçük işletmelere yönelik yönetim danışmanlığı alanında serbest projeler denemek gibi somut adımlar yer alıyor. Bu sayede, bilan de compétences süreci bittiğinde elinizde sadece yeteneklerinizi özetleyen bir rapor değil, aynı zamanda yeni bir kariyer yol haritası oluyor. Nitekim bu tür bir çalışmanın ardından çoğu danışan için adeta “yeni bir profesyonel hayatın kapıları çizilmiş olur” denebili​maformation.fr】.
  • Örnek 3: Meslekî Yönelimini Sorgulayan Genç Bir Çalışan: 5 yıllık iş deneyimi olan 28 yaşında bir mühendissiniz ve teknik görevler yerine daha yaratıcı bir alanda (örneğin dijital tasarım veya yazarlık gibi) çalışmak istediğinizi fark ettiniz. Bilan de compétences sürecine başvurduğunuzda, danışmanınız mühendislik kariyerinizdeki başarılarınızı ve eğitim geçmişinizi kayda alır. İnceleme aşamasında birlikte yaptığınız kişilik testi, sizin risk almaya açık, yenilikçi fikirler üretmekten keyif alan bir profil olduğunuzu ortaya koyuyor. Ayrıca mevcut işinizde sizi en çok tatmin eden anların, teknik bir problemi yaratıcı bir yaklaşımla çözdüğünüz durumlar olduğunu belirliyorsunuz. Danışmanınız, bu veriler ışığında dijital tasarım alanında hızlandırılmış bir kursa katılmanızı ve mevcut işinizde mümkünse kreatif projelere dahil olmanızı öneriyor. Sonuç raporunda, mühendislik altyapınızın üzerine yaratıcı beceriler ekleyerek benzersiz bir profil oluşturabileceğiniz, böylece teknoloji ile tasarımı buluşturan rollere (örneğin UX tasarımcısı, teknik yazar, ürün yöneticisi gibi) yönelebileceğiniz vurgulanıyor. Bu örnekte bilan de compétences, bireyin kendi fark etmediği fırsat alanlarını ortaya çıkarmış ve somut bir yönelim kazandırmış olur.

Yukarıdaki örnekler gerçek hayatta karşılaşılabilecek durumları yansıtmaktadır. Her bireyin durumu farklı olacağı için bilan de compétences’in çıktıları da kişiye özeldir. Kimi kişi için bu süreç mevcut işinde mutlu olduğunu teyit etmekle sonuçlanabilir; kimisi için ise tamamen yeni bir kariyer adımının başlangıcı olur. Ortak noktaları, her durumda danışanın kendine dair derin bir içgörü kazanması ve ileriye dönük bir aksiyon planıyla süreci tamamlamasıdı​service-public.fr】. Örneğin, Fransa’da uygulanan ECCP gibi kısa değerlendirmeler bile katılımcılara güçlü yönlerini ve geliştirmeleri gereken alanları net bir şekilde göstererek, sonrasında bir eğitim planı hazırlanmasına imkan tanımaktadı​service-public.fr​service-public.fr】. Bilan de compétences sonrasında birçok kişi, belirlediği hedefe ulaşmak için ek eğitim programlarına kayıt olmakta, mesleki sertifikasyon (hatta VAE yoluyla diploma) süreçlerine başlamaktadır.

6. Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler

Bir birey olarak Fransa’da bilan de compétences hizmetinden faydalanmak istiyorsanız, izlemeniz gereken adımlar ve dikkat etmeniz gereken noktalar şunlardır:

  1. Amaç ve İhtiyaçları Belirleme: Öncelikle böyle bir değerlendirmeye neden ihtiyaç duyduğunuzu netleştirmeniz önemlidir. Kariyerinizde bir dönüm noktasında mısınız? Meslek değiştirmeyi mi düşünüyorsunuz, yoksa sadece mevcut durumunuzu değerlendirmek mi istiyorsunuz? Bu sorulara vereceğiniz cevaplar, doğru yaklaşımı ve zamanı belirlemede size yardımcı olacaktır. Kendi hedeflerinizi kabaca belirledikten sonra, bunu profesyonel bir değerlendirme ile netleştirmeyi amaçlayın.
  2. Bilgi Toplama ve Danışmanlık: Bilan de compétences hakkında genel bilgi sahibi olduktan sonra, ücretsiz kariyer danışmanlığı hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Fransa’da “CEP (Conseil en Évolution Professionnelle)” adı verilen ve herkes için ücretsiz olan bir kariyer danışmanlığı sistemi vardır. İş & kariyer konusunda uzman danışmanlar, bireylerle görüşerek onların hangi adımları atmaları gerektiği konusunda yol gösterir. CEP hizmeti, APEC (kadrolu çalışanlar için) veya Pôle Emploi gibi kurumlar tarafından sağlanır ve bilan de compétences sürecine başlamadan önce iyi bir hazırlık olabili​orientaction-groupe.com​orientaction-groupe.com】. Örneğin, bir CEP danışmanı size uygun sağlayıcıları bulma veya finansman seçeneklerini anlama konularında yardımcı olabilir.
  3. Doğru Kurumu/Uzmanı Seçme: Bilan de compétences hizmetini sunan birçok kuruluş olduğundan (bkz. Bölüm 3), size uygun olanı seçmek kritik bir adımdır. Bunun için birkaç faktörü değerlendirin:
    • Yetkinlik ve Sertifikasyon: Seçeceğiniz merkezin Qualiopi sertifikalı olmasına dikkat edin. Bu, kurumun belirli kalite standartlarını karşıladığını ve CPF gibi fonları kullanabileceğini gösteri​fr.indeed.com】. Ayrıca merkezdeki danışmanların deneyimi ve uzmanlığı (psikoloji, İK, koçluk geçmişleri) hakkında bilgi edinmeye çalışın.
    • Yöntem ve Yaklaşım: Her merkez benzer aşamaları uygulasa da kullandıkları yöntemler farklı olabilir. Kimisi daha çok test ve envanterlerle çalışırken, kimisi koçluk ağırlıklı bir yaklaşım benimseyebili​fr.indeed.com】. Kendi öğrenme ve iletişim tarzınıza uygun bir yöntem sunan yeri tercih edin. Örneğin, bire bir görüşmeler mi tercih edersiniz yoksa grup çalışmaları da olsun ister misiniz, bunu göz önünde bulundurun.
    • İtibar ve Referanslar: Seçmeyi düşündüğünüz kuruluş hakkında başkalarının deneyimlerini araştırın. İnternet üzerinde kullanıcı yorumları, forumlar veya Google/LinkedIn incelemeleri yol gösterici olabilir. Daha önce bilan de compétences yapmış tanıdıklarınız varsa, onların tavsiyelerini alın. Indeed gibi platformlar veya bağımsız bloglar, en iyi merkezler ve platformlar hakkında karşılaştırmalar sunmaktadı​fr.indeed.com​fr.indeed.com】.
    • Pratik Unsurlar: Lokasyon ve zamanlama da önemli bir kriterdi​fr.indeed.com】. Eğer yüz yüze görüşmelere gidecekseniz, evinize veya işinize yakın bir merkez olması işinizi kolaylaştırır. Alternatif olarak, uzaktan (çevrimiçi) hizmet veren bir platform seçerek ulaşım sorununu ortadan kaldırabilirsiniz. Çalışıyorsanız, seansları işten sonra veya hafta sonu yapabilecek esnekliğe sahip bir program tercih edin. Ayrıca sürecin toplam süresini ve takvimini önceden öğrenin (örneğin 6 hafta mı sürecek, 3 ay mı) ve kendi programınızla uyumlu olup olmadığını kontrol edin.
  4. Finansman Planı Yapma: Bilan de compétences için ödeme konusunu en baştan planlayın. Eğer CPF hesabınız varsa, MonCompteFormation adlı resmi web sitesi veya mobil uygulama üzerinden CPF bakiyenizi kontrol edin. Bu platformda “Bilan de compétences” araması yaparak onaylı sağlayıcıların listesine ulaşabilir, doğrudan çevrimiçi kayıt işlemi başlatabilirsiniz. CPF üzerinden başvuru yaptığınızda, seçtiğiniz program ücreti sizin CPF bakiyenizden otomatik düşülür. Bakiyeniz yetersizse, sistem kalan tutarı kredi kartı ile ödemenizi isteyebilir veya işvereninizden/OPCO’dan destek talebi seçeneği sunabilir. Eğer çalışan iseniz ve bu değerlendirmeyi çalışma saatleriniz içinde yapmak istiyorsanız, işvereninizden zaman onayı almanız gerekecekti​service-public.fr】. Bu durumda, CPF başvurusu sırasında işveren onayı süreci de devreye girer (sistem üzerinden veya yazılı onay şeklinde). İşvereninizle açık bir iletişim kurup, bilan de compétences talebinizi ve bunun size sağlayacağı faydaları paylaşmanız yararlı olabilir. İş arayanlar ise Pôle Emploi danışmanlarıyla görüşüp sürecin onlar üzerinden finanse edilip edilemeyeceğini öğrenmelidir.
  5. Resmi Başvuru ve Sözleşme: Seçim yapıldıktan sonra kayıt aşamasına geçilir. Genellikle seçtiğiniz kuruluş, sizinle bir sözleşme (convention de bilan de compétences) imzalayacaktır. Bu sözleşme, hizmetin kapsamını, süresini, gizlilik koşullarını ve finansman detaylarını içerir. Eğer işvereniniz sürece dahil ise, üçlü sözleşme (işveren-çalışan-hizmet sağlayıcı) imzalanması gerekir ve işveren sadece organizasyonel kısma dahil olur, sonuç raporuna erişemez. CPF aracılığıyla kayıt oluyorsanız, dijital onaylar yeterli olabilir; platform üzerinde bu sözleşme hükümleri onayınız istenir. Her iki durumda da, gizlilik ve gönüllülük esaslarının sözleşmede vurgulandığını kontrol edin.
  6. Sürece Aktif Katılım: Bilan de compétences başladığında, ondan en yüksek verimi almak için aktif ve açık fikirli bir tutum sergileyin. Danışmanınızla yapacağınız görüşmelere zamanında ve hazırlıklı gidin (örn. kendi özgeçmişinizi, önceki performans değerlendirmelerinizi, ilginizi çeken mesleklerin listesini hazır bulundurmak faydalı olabilir). Size verilen testleri veya ödevleri ciddiye alarak tamamlayın. Bu süreç sizin için bir yatırım olduğu için, ne kadar çaba harcarsanız o kadar anlamlı sonuçlar elde edeceğinizi unutmayın. Süreç içinde aklınıza takılan noktaları danışmanınıza sormaktan çekinmeyin; bilan de compétences interaktif bir yolculuktur ve sizin katılımınızla zenginleşir.
  7. Rapor ve Sonrası: Sürecin sonunda size sunulacak olan sentez raporunu dikkatlice inceleyin. Bu rapor, hem kendinizi tanımanız hem de geleceğe dönük planınızı somutlaştırmanız açısından değerli bir belgedir. Eğer raporda önerilen adımlar veya eğitimler varsa, bir takvim planı yaparak uygulamaya geçin. Örneğin, raporunuz belirli bir sertifika programına katılmanızı tavsiye ediyorsa, hemen araştırıp kayıt olun. Ayrıca, yaklaşık 6 ay sonrasında kendi kendinize veya mümkünse danışmanınızla bir durum değerlendirmesi yapın – raporda belirttiğiniz hedeflere ne ölçüde yaklaştığınızı gözden geçirin ve gerekiyorsa stratejinizi güncelleyin.

Bu adımları izleyerek, Fransa’da bilan de compétences sürecinden en etkin şekilde faydalanabilirsiniz. Unutmayın ki, danışanın sürece aktif katılımı ve istekliliği, elde edilecek sonucun kalitesini belirleyen en önemli faktördür. Doğru hazırlık ve doğru kaynakları kullanarak, bilan de compétences sizin için kariyerinizi şekillendiren güçlü bir araç haline gelecektir.

7. Zorunluluklar ve Şartlar

Fransa’da bilan de compétences alabilmek için belirlenmiş katı zorunlu şartlar olmaktan ziyade, erişilebilirlik ve gönüllülük ilkeleri söz konusudur. Aşağıda, bu hizmete ilişkin önemli koşullar ve kural niteliğindeki hususlar açıklanmaktadır:

  • Kimler Yararlanabilir: Bilan de compétences yapma hakkı, çalışma hayatındaki hemen herkese tanınmıştır. Özel sektör çalışanları, kamudaki memurlar ve sözleşmeli personel, iş arayanlar (işsizler), geçici çalışanlar (intermittents, geçici iş sözleşmeliler) ve kendi hesabına çalışanlar (freelance, auto-entrepreneur) dahil “aktif” statüdeki bireyler bu hizmetten yararlanabili​campus-centre.fr​maformation.fr】. Bu kapsayıcı yaklaşım sayesinde, kişi mevcut durumundan bağımsız olarak kariyer planlaması yapma imkanına kavuşur. Örneğin halen bir işte çalışmayan bir kişi bile, ilerideki istihdam şansını artırmak amacıyla bilan de compétences desteği alabilir. Yasal mevzuatta veya uygulamada, bu hizmetten yararlanmak için belli bir kıdem yılı, yaş veya diploma şartı aranmamaktadır – genç bir çalışan da, kıdemli bir yönetici de ihtiyaç duyduğunda başvurabilir.
  • Gönüllülük Esası: Bilan de compétences tamamen bireyin isteğine bağlı bir girişimdir. Hiçbir işveren, çalışanını zorla bilan de compétences sürecine tabi tutamaz. İş Kanunu’nda açıkça belirtildiği üzere, bu değerlendirme çalışması ancak çalışanın kendi rızasıyla yapılabili​campus-centre.fr】. Eğer işveren, çalışanına böyle bir imkan sunmak istiyorsa, çalışanın onayını almalı ve süreç hakkında onu bilgilendirmelidir. Çalışan isterse bu teklifi reddedebilir; reddetmesi halinde hiçbir olumsuz yaptırıma uğrayamaz. Bu gönüllülük ilkesi, bilan de compétences’in bir performans değerlendirme aracı gibi kullanılmasının önüne geçmek amacıyla konmuştur. Dolayısıyla işveren-çalışan ilişkisi bağlamında, bilan de compétences ancak çalışan isterse ve onay verirse gerçekleştirilecek, sonuçları da ancak çalışanın istemesi halinde işverenle paylaşılacaktır.
  • Gizlilik ve Sonuçların Kullanımı: Bilan de compétences’in belki de en önemli şartı gizlilik ilkesidir. Yasal düzenlemelere göre, bu değerlendirme sonunda elde edilen veriler ve sonuç raporu sadece danışanın kendisine aitti​jobs.makesense.org】. Danışanın yazılı izni olmadan sonuçlar hiç kimseyle paylaşılmaz. Özellikle çalışanlar açısından, işveren bu sürecin finansmanını sağlasa bile sonuca otomatik erişim hakkına sahip değildir. Örneğin, işvereniniz sizi bir bilan de compétences programına gönderdi diyelim; sonuçta ortaya çıkan kişisel rapor sizin izniniz olmadan patronunuza veya İK birimine verilmez. Bu kural, danışanın özgürce ve çekincesiz bir şekilde sürece katılabilmesi için konmuştur. Hizmeti sunan danışmanlar da mesleki gizlilik yükümlülüğü taşırlar; danışan hakkında edindikleri özel bilgileri üçüncü taraflara aktaramazlar. Ayrıca, yasal olarak sağlayıcılar bilan sürecinde tutulan ham notları, test sonuçlarını vb. belge ve kayıtları eylem planının tesliminden sonra imha etmek zorundadı​campus-centre.fr】 (ancak danışanın takibi için hazırlanan özet rapor genellikle bir yıl kadar güvenli bir şekilde saklanabilir).
  • Sıklık ve Yenileme: Mevzuatta sıkı bir tekrar kısıtlaması belirtilmemekle birlikte, uygulamada çok sık aralıklarla bilan de compétences yapılması önerilmez. Genellikle bir kişi için bu sürecin anlamlı olabilmesi adına, araya birkaç yıllık deneyim veya gelişim süresi konması beklenir. Örneğin, bir çalışan ilk bilan de compétences çalışmasından sonra kariyerinde önemli bir değişiklik yapmışsa, ikinci bir bilan’a ihtiyaç duyarsa bunu birkaç yıl sonra tekrarlayabilir. CPF üzerinden aynı kişinin birden fazla bilan de compétences için harcama yapmasına engel yoktur; yeter ki hesabında bakiyesi bulunsun veya farklı dönemlerde biriksin. Ancak hem finansman sağlayıcılar hem de danışmanlar, sonuçların sindirilmesi ve eylem planının uygulanması için genellikle en az birkaç yıl beklenmesini tavsiye ederler. Bu anlamda, bilan de compétences bir “gerektiğinde başvurulan” araçtır; örneğin 5-10 yılda bir kariyer değişikliği düşünen kişiler tekrarlayabilir.
  • Yasal Çerçevede Tanımlanmış Olması: Bilan de compétences, Fransa’da bir yasal hak ve resmi tanımlı bir eğitim faaliyeti olduğu için, hizmeti sunan kurumların belirli idari şartları taşıması gerekir. Bu kapsamda her bilan de compétences sağlayıcısının NDA (Numéro de Déclaration d’Activité) denilen bir eğitim kurumu kayıt numarasına sahip olması şarttı​certifopac.fr】. 2019’dan itibaren piyasası serbestleşen bilan de compétences alanında, yeterliliklerini beyan eden ve kalite belgesi alan tüm kurumlar faaliyet gösterebilir hale gelmişti​certifopac.fr】. Bu da hizmetin kalitesini korumak adına denetimleri gerekli kılmıştır. Qualiopi sertifikası da bu nedenle zorunlu tutulmuştur (2022 itibarıyla) – bu sertifika olmadan bir kurumun bilan de compétences hizmeti için kamu/CPF fonu alması mümkün değildi​certifopac.fr】. Dolayısıyla bireyler açısından bakıldığında, seçecekleri kurumun yasal yetki ve belgelere sahip olup olmadığına dikkat etmek önemlidir.
  • Çalışma Zamanı ve İzinler: Çalışanların bilan de compétences alabilmesi için bazı işyeri düzenlemeleri de göz önüne alınmalıdır. Eğer çalışan, bu süreci tamamen kendi boş zamanında (iş dışı saatlerde) yürütüyorsa, işverene haber vermesi gerekmez ve izne çıkmasına da lüzum yoktu​service-public.fr】. Ancak sürecin bir kısmı veya tamamı çalışanın çalışma saatleri içinde gerçekleşecekse (örn. hafta içi mesai saatlerinde seanslara katılacaksa), o zaman işvereninden önceden izin alması ve onayını belgelemesi gereki​service-public.fr】. Fransa’da işverenler, çalışanların CPF hakkını kullanarak eğitim almalarına genellikle engel olamaz; fakat zamanlama konusunda planlama yapmaları beklenir. Çalışan, iş saatinde bilan de compétences yapacaksa, bunu genellikle en az 60 gün önceden işverene bildirip onay almalıdır (bu süre iş kanununda eğitim izni için öngörülen tipik süredir, şirket politikasına göre değişebilir). Onay sürecinde, işveren yalnızca işlerin aksamaması açısından takvim düzenlemesi yapabilir; içeriğe dair bir müdahale hakkı yoktur. Çalışma saatinde yapılan bilan de compétences sırasında, çalışan normal maaşını almaya devam eder; bu bir eğitim izni gibi değerlendirili​service-public.fr​service-public.fr】. Eğer seanslar iş dışı zamanlarda ise, işverenin bir ödeme veya izin verme yükümlülüğü bulunma​service-public.fr】.

Özetle, bilan de compétences için temel şart; bu sürece katılacak kişinin bunu istemesi ve süreci sahiplenmesidir. Yasalar, hizmetin çerçevesini çizerek suistimal edilmesini engellemeyi amaçlar. Doğru koşullar sağlandığında (yetkili bir danışman, gönüllülük, gizlilik), bilan de compétences herkes için erişilebilir bir kariyer geliştirme aracı olarak görev yapar.

8. Web Tabanlı Uygulamalar ve Dijitalleşme

Son yıllarda dijitalleşme, Fransa’daki bilan de compétences uygulamalarına da yenilik getirmiştir. Web tabanlı uygulamalar ve online platformlar sayesinde, bu süreç artık yalnızca yüz yüze görüşmelerle sınırlı kalmayıp teknoloji destekli bir deneyime dönüşmüştür. Dijitalleşmenin getirdiği kolaylıklar ve örnek platformlar şu şekilde özetlenebilir:

  • Çevrimiçi Bilan de Compétences: Birçok danışmanlık şirketi, internet üzerinden %100 uzaktan bilan de compétences hizmeti sunmaya başlamıştır. Özellikle COVID-19 pandemisi ile birlikte uzaktan çalışma ve eğitim yaygınlaşınca, kariyer değerlendirme süreçleri de online ortama taşındı. Görüşmeler artık video konferans aracılığıyla yapılabilmekte, testler ve anketler web üzerinden uygulanabilmekte, hatta bazı platformlar 7/24 erişilebilir modüller sunarak danışanın kendi hızında ilerlemesine imkan tanımaktadır. Örneğin, CIBC ağının “100% à distance” (tamamen uzaktan) bilan hizmeti, kullanıcılarına esnek zamanlama ve yenilikçi dijital araçlarla destek vermeyi vaat etmektedi​cibc.net】. Bu sayede danışan, evinin konforunda veya istediği herhangi bir yerden değerlendirme sürecini tamamlayabilir.
  • Kullanıcı Deneyimi ve Süreç Otomasyonu: Web tabanlı platformlar, kullanıcı dostu arayüzler ve kısmen otomatikleştirilmiş süreç adımları ile öne çıkar. Örneğin bir online bilan de compétences platformuna kayıt olduğunuzda, karşınıza adım adım yapmanız gerekenleri gösteren bir panel çıkar. İlk olarak özgeçmiş bilgilerinizi girmeniz, sonra belirli kişilik testlerini tamamlamanız, ardından bir takvim üzerinden koçunuzla görüşme randevularınızı ayarlamanız istenebilir. Bu süreçte birçok adım otomatikleşmiştir: Test sonuçlarınız sistemde derlenir, güçlü yönlerinizi gösteren grafikler veya kelime bulutları anında oluşturulur, ilgi alanlarınıza göre sektör araştırma raporları sunulur. Yapay zeka destekli bazı araçlar, profilinize uygun olabilecek meslekleri veya eğitimleri veritabanlarından tarayarak öneriler listeler. Örneğin MyTalents gibi profesyonellere yönelik bir platform, dijital araçlarla danışanın profilini eşleştirip koçların kişiye özel öneriler üretmesini kolaylaştırmaktadı​news.my-talents.com】. Bu tip otomasyonlar, danışmanların idari yükünü azaltıp daha çok insani iletişime odaklanmasını sağlarken, danışanlar için de süreci daha interaktif ve ilgi çekici hale getirmektedir.
  • Örnek Dijital Platformlar: Fransa’da son dönemde bir dizi yenilikçi bilan de compétences platformu ortaya çıkmıştır:
    • Chance: Tamamen çevrimiçi çalışan ve yapay zeka ile koçluğu birleştiren bir platformdur. 12 haftalık bir programla, kişiye özel mentor eşleşmesi yaparak ve etkileşimli alıştırmalarla kullanıcıyı A’dan Z’ye destekler. Chance platformu üzerinden süreç, oyunlaştırılmış görevler, düzenli koç görüşmeleri ve online topluluk desteği ile yürütülür. Şirketin iddiasına göre 20.000’den fazla kişi bu yöntemle yeni bir kariyer yoluna adım atmıştı​chance.co​chance.co】. Program tamamen CPF kapsamında finanse edilebilmektedir ve kullanıcı memnuniyeti oldukça yüksektir (4,8/5 gibi bir puan belirtilmiştir​chance.co】.
    • Même Pas Cap!: Bu platform, bilan de compétences’i tamamen dijital ortama taşıyan bir diğer örnektir. Kullanıcılar bir webcam, mikrofon ve internet bağlantısı ile evlerinden çıkmadan 10 hafta boyunca koçlarıyla online seanslar yaparla​fr.indeed.com】. Platform, altı adımlı bir yöntem sunar: hayattaki mevcut durumu analiz etme, kişilik profili çıkarma, becerileri değerleme, potansiyel meslek alanlarını keşfetme, bir proje inşa etme ve uygulama desteği. Bu şekilde danışan haftalık görevlerle aşama aşama ilerler ve sonunda bir eylem planına ulaşır.
    • Switch Collective: Bilan de compétences kavramını biraz daha sosyal ve deneyimsel bir boyuta taşıyan bir girişimdir. Switch Collective, grup çalışmaları ile bireysel koçluğu birleştirerek yaklaşık 2 ay süren bir program suna​fr.indeed.com】. Katılımcılar hem kendi iç görüleri üzerinde çalışır, hem de benzer değişim arayışındaki kişilerle deneyim paylaşırlar. Program, “kendini tanıma”, “fikir üretme” ve “aksiyon planı” olmak üzere üç ana bölümden oluşur ve çoğu içeriği online ortamda gerçekleşir.
    • Mon Bilan en Ligne (DABM): Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı DABM birimlerinin geliştirdiği bu web platformu, özellikle kamu personeline ve eğitimcilere yöneliktir. MonBilanEnLigne.fr üzerinden kullanıcılar, atandıkları bir danışman eşliğinde online modülleri takip ederler. Platform, danışanın dijital bir beceri portföyü oluşturmasına imkan verir; böylece süreç sonunda kişinin tüm yetkinlikleri ve hedefleri çevrimiçi bir profile dökülmüş olu​monbilanenligne.fr​monbilanenligne.fr】. Mon Bilan en Ligne, yüz yüze danışmanlık seanslarını tamamlayıcı bir araç olarak tasarlanmıştır ve kullanıcı dostu arayüzü ile kendi kendine düşünme egzersizlerini destekler.
  • Avantajlar ve Dezavantajlar: Dijital bilan de compétences uygulamalarının en büyük avantajı erişilebilirlik ve esnekliktir. Coğrafi olarak uzak bir bölgede olsanız bile Fransa’nın en iyi danışmanlarından hizmet alabilirsiniz; zira internet üzerinden mesafeler ortadan kalkar. Kendi programınıza uygun saatlerde çalışabilir, oturumları kaçırmanız halinde kayıttan izleyebilirsiniz. Ayrıca platformlar genelde çeşitli kaynaklar (videolar, makaleler, testler) sunarak danışanın süreç boyunca tek bir danışmana bağımlı kalmadan da öğrenmesini sağlar. Öte yandan, tamamen online bir süreç, yüz yüze iletişimdeki insan temasını azaltabilir. Bazı kişiler için ekran üzerinden duygu ve düşüncelerini paylaşmak zorlayıcı olabileceği gibi, teknik aksaklıklar veya dikkat dağınıklıkları da yaşanabilir. Bu nedenle, birçok platform hibrit modeller de sunar – isteyen danışan bazı görüşmeleri yüz yüze yapabilir veya ek telefon görüşmeleri alabilir. Genel olarak, dijitalleşme bilan de compétences’i daha geniş kitlelere yaymış ve özellikle genç nesil çalışanların bu hizmete yaklaşımını kolaylaştırmıştır.
  • Süreç Otomasyonunun Geleceği: Önümüzdeki dönemde, yapay zekâ destekli kariyer danışmanlığı araçlarının bilan de compétences içinde daha da entegre olması beklenmektedir. Örneğin, büyük veri analizleriyle donatılmış bir uygulama, kullanıcının profilini ülke genelindeki iş piyasası verileriyle anlık olarak karşılaştırıp hangi alanda eleman açığı olduğunu gösterebilir. Benzer şekilde, otomatik yetkinlik eşleştirme algoritmaları, kullanıcının var olan becerileriyle hangi yeni mesleklere en kısa yoldan adapte olabileceğini hesaplayabilir. Şu an için bile, Fransa hükümetinin resmi Mon Compte Formation uygulaması, kullanıcıların profil bilgilerini girerek kendilerine uygun eğitim ve bilan programlarını bulmasını kolaylaştıran bir arayüze sahiptir. Devlet, bu alandaki dijital inovasyonları teşvik etmektedir; nitekim 2023 yılında başlatılan bazı girişimlerle (örn. Diagoriente gibi) gençlere yönelik tamamen online kendi kendine değerlendirme platformları geliştirilmektedi​cibc.net】.

Sonuç olarak, bilan de compétences sürecinin dijitalleşmesi Fransa’da kariyer planlaması alanında yeni bir dönemi temsil etmektedir. Kullanıcılar artık isterlerse tamamen dijital bir deneyim yaşayabilir, isterlerse geleneksel yöntemi seçebilirler. Web tabanlı uygulamalar, kullanıcı deneyimini zenginleştirerek süreci daha erişilebilir, verimli ve kişiye özel hale getirmiştir. Bununla birlikte, başarılı bir bilan de compétences’nin özünde hala nitelikli insan desteği bulunmaktadır – teknoloji ise bu desteği daha sistematik ve geniş ölçekli sunmayı mümkün kılan bir araçtır. Bu kombinasyon sayesinde, bireyler kendi kariyerlerinin sorumluluğunu alıp bilinçli kararlar verme yolunda hiç olmadığı kadar donanımlı hale gelmektedir.

Kaynaklar: Bilan de compétences ile ilgili yasal dayanaklar, süreç tanımları ve finansman bilgileri Fransa Çalışma Bakanlığı ve resmi devlet sitelerinden derlenmişti​campus-centre.fr​campus-centre.fr​service-public.fr】. Ayrıca güncel uygulamalar ve örnek vakalar konusunda çeşitli uzman görüşleri, şirket yayınları ve kariyer rehberlerinden yararlanılmıştı​fr.indeed.com​chance.co​maformation.fr】. Web tabanlı platform örnekleri, ilgili platformların kendi paylaşımları ve bağımsız değerlendirme yazılarından alınmıştı​chance.co​fr.indeed.com】. Bu rapor, belirtilen tüm kaynaklardan derlenen bilgilerin Türkçe olarak yorumlanmasıyla hazırlanmıştır.

Fransa’da “Bilan de Compétences” Uygulaması

1. Yasal Çerçeve

Bilan de compétences, bir bireyin mesleki ve kişisel becerilerini değerlendirmeye yarayan yasal olarak tanımlanmış bir danışmanlık sürecidir. Fransa’da bu uygulama ilk kez 31 Aralık 1991 tarihli yasa ile çalışma mevzuatına girmiştir​campus-centre.fr. Güncel olarak Fransız İş Kanunu (Code du Travail)’nda L6313-1 ve L6313-4 maddeleri ile R6313-4 ila R6313-8 maddeleri arasında bilan de compétences’in tanımı, amacı ve şartları belirtilmektedir​campus-centre.fr​campus-centre.fr. 2018 yılında yürürlüğe giren “Mesleki Geleceği Seçme Özgürlüğü Yasası” (5 Eylül 2018 tarih ve 2018-771 sayılı yasa) bilan de compétences sürecine bazı ek düzenlemeler getirmiştir​campus-centre.fr. Bu yasa ile bilan de compétences’in azami süresi 24 saat olarak belirlenmiş, danışanın açık rızasının gerekliliği, sonuçların gizliliği ve hizmeti sunan danışmanların sır saklama yükümlülüğü vurgulanmıştır​campus-centre.fr.

Bilan de compétences yasal olarak herkesin erişimine açıktır. Özel sektör çalışanları, kamu görevlileri, iş arayanlar ve bağımsız çalışanlar dahil tüm aktif bireyler bu haktan yararlanabilir​campus-centre.fr. İşverenler çalışanlarını bilan de compétences almaya zorlayamaz; çalışan katılımı tamamen gönüllülük ve onaya tabidir​campus-centre.fr. Sonuçların gizliliği yasal güvence altındadır: Değerlendirme sonunda elde edilen rapor ve bulgular sadece çalışana aittir ve onun izni olmadan üçüncü kişilerle (örneğin işverenle) paylaşılamaz​jobs.makesense.org. Danışmanlık hizmetini sunan kuruluşlar, çıkan sonuçları ve dokümanları yasal süre sonunda imha etmekle yükümlüdür​campus-centre.fr. Ayrıca, 2022 itibarıyla bilan de compétences hizmeti sunan tüm kurumların Qualiopi kalite sertifikasına sahip olması zorunlu hale gelmiştir; bu sertifika, hizmetin devlet fonları (örn. CPF) ile finanse edilebilmesi için bir ön şarttır​certifopac.fr​certifopac.fr.

Tanım ve Amaç: Yasaya göre bilan de compétences, bireyin mesleki ve kişisel yetkinliklerini, becerilerini, eğilimlerini ve motivasyonlarını derinlemesine analiz etmesini sağlayan, uzmanlar eşliğinde yürütülen bir süreçtir​campus-centre.fr. Bu sürecin nihai amacı, danışanın kendisi için somut ve gerçekçi bir kariyer projesi tanımlamasına yardımcı olmaktır. Bu proje, mevcut işinde ilerleme planı olabileceği gibi, yeni bir meslek dalına geçiş, bir eğitim programına başlama veya VAE (Validation des Acquis de l’Expérience) denen deneyimle kazanılan yeterliliklerin belgelendirilmesi sürecine yönelme şeklinde de olabilir​campus-centre.fr.

2. Süreç Aşamaları

Bilan de compétences, genellikle üç temel aşamada gerçekleştirilir ve toplamda en fazla 24 saate kadar sürebilir​certifopac.fr. Uygulama çoğunlukla birkaç hafta ya da ay (genellikle 2-3 ay) içinde, bir dizi görüşme ve çalışma oturumu şeklinde tamamlanır​jobs.makesense.org. Bu aşamalar şunlardır:

  • Ön Görüşme (Phase préliminaire): İlk aşama olan ön görüşme, danışman (uzman kariyer danışmanı) ile danışanın bir araya gelerek sürecin amaçlarını netleştirdiği adımdır. Bu görüşmede danışman, bireyin ihtiyaçlarını, beklentilerini ve bilan de compétences’den ne elde etmek istediğini anlamaya çalışır​jobs.makesense.org. Danışana süreç adımları, kullanılacak yöntemler anlatılır ve karşılıklı güven ilişkisi oluşturulur. Bu aşama, danışanın sürece gönüllü katılımını teyit etmek ve hangi konulara odaklanılacağını belirlemek için kritiktir​jobs.makesense.org. Örneğin, danışmana “Bu değerlendirmeyi yapmaktaki motivasyonunuz nedir?” veya “Kısa ve uzun vadeli kariyer hedefleriniz neler?” gibi sorular yöneltilerek danışanın hedefleri netleştirilir​jobs.makesense.org.
  • İnceleme ve Analiz (Phase d’investigation): İkinci aşama, bilan de compétences’in özünü oluşturur ve en kapsamlı kısmıdır. Bu bölümde danışanın yetenekleri, becerileri, ilgi alanları ve kişilik özellikleri çeşitli araçlarla derinlemesine analiz edilir​jobs.makesense.org. Danışman, bireyin hem teknik becerilerini (mesleki bilgi ve yetenekler) hem de aktarılabilir becerilerini (iletişim, liderlik, problem çözme gibi genel yetkinlikler) değerlendirmek için farklı yöntemler kullanır​jobs.makesense.org. Bu amaçla psikometrik testler, kişilik envanterleri, değerler ve motivasyon anketleri uygulanabilir; ayrıca danışanla art arda birden fazla kişisel görüşme yapılır​jobs.makesense.org. İnceleme aşamasında, danışanın güçlü yönleri ve gelişime açık alanları belirlenir, önceki deneyimlerinden edindiği transfer edilebilir yetenekler ortaya çıkarılır​jobs.makesense.org. Elde edilen bulgular ışığında danışanla birlikte çeşitli kariyer seçenekleri ve alternatif meslek rotaları araştırılır​jobs.makesense.org. Bu süreçte danışana sorulan “Şu anki işinde en sevdiğin görevler neler?” veya “İş hayatında şimdiye dek çözdüğün zor bir soruna örnek verebilir misin?” gibi sorular sayesinde kişinin iş tatmini ve beceri kullanımı hakkında içgörü kazanılır​jobs.makesense.org. İnceleme fazının hedefi, danışanın kendisi için uygun ve uygulanabilir bir kariyer planı oluşturmasına yetecek bilgi toplamak; gerekiyorsa olası eğitim ihtiyaçlarını ya da yeni meslek dallarını tespit etmektir​jobs.makesense.org​jobs.makesense.org.
  • Sonuç ve Değerlendirme (Phase de conclusion): Üçüncü ve son aşamada, önceki analizlerin sonuçları toparlanarak danışana ayrıntılı şekilde geri bildirim verilir​jobs.makesense.org. Danışman ve danışan birlikte, inceleme aşamasında elde edilen verileri değerlendirip somut bir eylem planı oluşturur​jobs.makesense.org. Bu plan, danışanın ulaşmak istediği kariyer hedeflerine göre atması gereken adımları içerir. Örneğin, belirlenen hedef doğrultusunda alınması tavsiye edilen bir eğitim programı, geliştirilmesi gereken beceriler, hatta girişimcilik fikri varsa iş planı adımları bu aşamada netleştirilir​jobs.makesense.org. Danışman, “Elde ettiğimiz bulgular ışığında size en uygun görünen kariyer yolları hangileri?” veya “Bu hedeflere ulaşmak için atabileceğiniz somut adımlar nelerdir?” gibi sorularla danışanı yönlendirerek gerçekçi ve uygulanabilir bir kariyer stratejisi ortaya koymasına yardımcı olur​jobs.makesense.org. Sürecin sonunda, hizmeti sunan kurum tarafından danışana bir “sentez raporu” (document de synthèse) verilir​jobs.makesense.org. Bu rapor, danışanın mevcut durum analizini, hedeflerini ve belirlenen eylem planını özetler niteliktedir. Gizlilik gereği, bu rapor ve içerdiği bilgiler danışanın onayı olmadan kimseyle paylaşılmaz, hatta eğer bilan de compétences işverenin inisiyatifiyle yapılmışsa bile sonuçlar işverene otomatik olarak bildirilmez​jobs.makesense.org.

Bu üç ana aşamanın ardından, isteğe bağlı olarak danışan ile danışman arasında takip görüşmeleri yapılabilmektedir. Özellikle mevzuat gereği bazı programlar, bilan de compétences tamamlandıktan yaklaşık 6 ay sonra bir takip görüşmesi (bilan sonrası gelişmelerin değerlendirilmesi için) sunar. Bu takip süreci, danışanın belirlenen eylem planını uygularken karşılaştığı durumları değerlendirmeye ve gerekirse ek destek sağlamaya yöneliktir.

3. Örnek Kurumlar

Fransa’da bilan de compétences hizmeti sunan çeşitli kurum ve kuruluşlar bulunmaktadır. Bu hizmet hem kamu kurumları hem de özel danışmanlık şirketleri veya kar amacı gütmeyen yapılar tarafından verilebilmektedir. Aşağıda, farklı türde bazı örnek kurumlar ve rolleri belirtilmiştir:

  • Kamu Kurumları (İstihdam Ajansları): İş arayanlara yönelik kamu kurumu olan France Travail (eski adıyla Pôle Emploi), bireylere bilan de compétences konusunda yol gösteren önemli bir aktördür. Pôle Emploi, kendi bünyesinde doğrudan bilan de compétences uygulamaz; ancak uygun görülen durumlarda danışanlarını yetkili ve onaylı dış kuruluşlara yönlendirir ve süreci finanse edebilir​chance.co. Örneğin işsizlik dönemindeki bir kişi, danışmanından bilan de compétences talep ederek bu hizmeti alabilir; Pôle Emploi, gerekli görürse ücretini karşılar. Ayrıca France Travail, iş arayanlar için ECCP (Évaluation des Compétences et des Capacités Professionnelles) adlı daha kısa süreli bir değerlendirme aracı da sunar. ECCP kapsamında, danışanlar bir yarım gün veya tam gün süren testler ile mevcut mesleki becerilerinin iş piyasasındaki talebe uygunluğunu ölçebilir ve sonuçta güçlü yönlerini görüp olası eğitim ihtiyaçlarını belirleyen bir rapor alabilirler​service-public.fr​service-public.fr. Bu da bilan de compétences’e benzer şekilde, iş arayanın kariyer yönelimini belirlemesine destek olan bir kamusal hizmettir.
  • CIBC (Merkezî Beceri Değerlendirme Merkezleri) ve STK’lar: Fransa’da bilan de compétences kavramı yasalaştığında (1991’de) ülke genelinde CIBC (Centre Interinstitutionnel de Bilan de Compétences) adıyla merkezler oluşturulmuştur. CIBC ağı, kar amacı gütmeyen veya kamu destekli yapılar olarak farklı bölgelerde hizmet verir. Bu merkezler, bilan de compétences konusunda uzmanlaşmış danışmanlarıyla bireylere kariyer değerlendirmesi desteği sunar. CIBC’ler ulusal çapta bir federasyon altında örgütlenmiştir ve tamamı Qualiopi sertifikalı kuruluşlardır​cibc.net. Her yıl on binlerce kişi CIBC merkezleri aracılığıyla kariyer değişimi veya gelişimi projelerinde destek almaktadır. Örneğin, CIBC’ler bünyesinde farklı ihtiyaçlara göre “İtici Güç”, “Dinamik” veya “Panoramik” gibi adlarla paketlendirilmiş bilan de compétences programları bulunmakta ve danışanın zaman kısıtına veya hedefine göre esnek seçenekler sunulmaktadır​cibc.net. Bazı CIBC’ler, gelen talebe göre **çevrimi …çi (online) hizmetler sunabilmektedir. Örneğin CIBC ağı tarafından oluşturulan Mon Bilan en Ligne platformu, danışanların yüz yüze görüşmelerin yanı sıra çevrimiçi modüller ve dijital araçlar kullanarak da bilan de compétences sürecine katılmalarını sağlamaktadır. Bu sayede coğrafi engeller azalmakta ve danışanlar kendi zaman planlarına uygun biçimde değerlendirme sürecini yürütebilmektedir.
  • Özel Danışmanlık Şirketleri: Birçok özel sektör İK ve kariyer danışmanlığı firması, bireylere profesyonel bilan de compétences hizmeti sunmaktadır. Bu şirketler, genellikle deneyimli kariyer koçları veya psikologları istihdam ederek danışanlara bire bir seanslar düzenler. Fransa genelinde yaygın olan örnekler arasında Actiforces (birçok şehirde şubesi bulunan ve yüz yüze veya uzaktan bilan hizmeti veren bir İK danışmanlık şirketi​fr.indeed.com】, Orientaction (bölgesel yaygınlığa sahip kariyer danışmanlığı grubu) ve Aksis gibi firmalar sayılabilir. Bu firmaların her biri süreçte farklı test envanterleri veya metodolojiler kullanarak kendilerini ayrıştırmaya çalışır. Örneğin Indeed tarafından hazırlanan bir rehberde, Actiforces, Switch Collective ve Même Pas Cap gibi farklı yaklaşımlar sunan şirketler en iyi bilan merkezleri listesinde yer almıştı​fr.indeed.com​fr.indeed.com】. Switch Collective adlı girişim, klasik bilan de compétences kavramını koçluk teknikleriyle harmanlayan yenilikçi bir yöntem önermekte; yaklaşık iki aylık bir programla bireylere grup çalışmaları ve bireysel koçluk kombinasyonu sunmaktadı​fr.indeed.com】. Tamamen dijital ortamda hizmet veren “Même Pas Cap!” platformu ise 10 hafta boyunca haftada bir yapılan çevrimiçi görüşmelerle ve toplamda 6 adımlık bir süreçle danışanlarını kariyer değişimi konusunda desteklemektedi​fr.indeed.com】. Bu tür özel kurumlar, danışanın tercihine göre yüz yüze veya %100 çevrimiçi hizmet seçenekleri sunarak geniş bir kitleye hitap etmektedir.
  • Diğer Kuruluşlar ve Ağlar: Bunların dışında, sektörel veya bölgesel odaklı bazı dernekler ve kuruluşlar da bilan de compétences sağlayabilir. Örneğin, kadınların işgücüne geri kazandırılması gibi spesifik amaçlara yönelik dernekler (tarihsel olarak Association Retravailler gibi oluşumlar) veya meslek odaları (bazı Ticaret ve Sanayi Odaları kendi eğitim birimleri aracılığıyla bu hizmeti verebilir) bu alanda aktiftir. Kamu çalışanları için ise devletin kendi bünyesinde DABM (Dispositif Académique de Bilan et Mobilité) adı verilen akademik değerlendirme merkezleri bulunur. Milli Eğitim bünyesindeki DABM’ler, eğitim sektörü çalışanlarının veya kamu görevlilerinin beceri değerlendirmesi ve mobilite (kurum içi geçiş) taleplerine destek olmak üzere yapılandırılmıştır. Sonuç olarak, Fransa’da bireyler, ihtiyaçlarına ve durumlarına en uygun kurumu seçebilmek için oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir.

4. Maliyetler

Bilan de compétences ücretleri, hizmeti sunan kuruluşa ve programın kapsamına göre değişiklik gösterir. Genel olarak bu tür bir danışmanlık hizmetinin bedeli 1000 ile 3000 Euro arasında değişmektedi​maformation.fr】. Piyasada ortalama fiyat yaklaşık 1500-2000 € civarında olup, örneğin ünlü dijital bilan platformlarından Chance’in tam programı 1880 € olarak belirtilmişti​chance.co】. Ancak çoğu durumda bireyler bu meblağları cebinden ödemek zorunda kalmaz, zira Fransa’da bilan de compétences çeşitli finansman kaynaklarıyla desteklenen bir uygulamadı​maformation.fr】.

Başlıca finansman yolları şunlardır:

  • CPF (Compte Personnel de Formation – Kişisel Eğitim Hesabı): Çalışanların ve iş arayanların eğitim haklarını biriktirebildiği CPF, bilan de compétences için en yaygın kullanılan finansman kaynağıdır. Her çalışan, çalıştıkça CPF hesabında kredi (Euro tutarı) biriktirir ve bunu bir eğitim veya değerlendirme için harcayabilir. Bilan de compétences, devlet tarafından tanınan bir eğitim faaliyeti olarak CPF kapsamında uygundur. Eğer bireyin CPF hesabında yeterli bakiye varsa, *hizmet bedelinin tamamı CPF’den karşılanabilir​chance.co】. Bu sayede danışan ekstra bir ödeme yapmadan sürece katılabilir. Önemli bir ayrıntı, CPF kullanarak bilan de compétences almak isteyen kişinin seçeceği kurumun devlet onaylı ve Qualiopi sertifikalı olması gerektiğidir; aksi halde CPF ödemesi yapılama​fr.indeed.com】. Son yıllarda CPF üzerinden bilan de compétences talebinde ciddi artışlar yaşanmıştır (her yıl yaklaşık 100.000 kişi bu imkândan faydalanmaktadır​chance.co】. 2024 itibarıyla CPF kullanımında bir düzenleme olarak, bazı durumlarda sembolik bir kullanıcı katkısı istenebilmektedir (örneğin, CPF bakiyesi yetersizse ~100 € civarında bir tutarı bireyin karşılaması gerekebilir), ancak engelli bireyler veya işveren tarafından CPF’ye ek katkı sağlanan durumlarda bu katkı muafiyeti vardı​service-public.fr​service-public.fr】.
  • İşveren Destekleri (Plan de Développement des Compétences): Eğer bilan de compétences talebi çalışan tarafından değil de işveren inisiyatifiyle gündeme geliyorsa veya şirket içi yıllık eğitim planına dahil edildiyse, maliyeti işveren üstlenebilir. Şirketlerin yıllık “beceri geliştirme planı” çerçevesinde çalışanlarına sunduğu eğitim ve gelişim imkanlarından biri olarak bilan de compétences de finanse edilebilir. Bu durumda çalışan için hizmet ücretsizdir; tüm masrafları işveren veya onun bağlı bulunduğu sektörün OPCO (Opérateur de Compétences – Mesleki Yeterlilik Operatörü, eski adıyla OPCA) karşıla​service-public.fr】. Özellikle büyük şirketler, çalışanlarının kariyer planlamasına destek olmak amacıyla zaman zaman toplu değerlendirme programları organize edebilir veya bireysel talepleri eğitim bütçesinden finanse edebilir. Çalışan, işveren destekli bir programa katılıyorsa, işveren ile hizmeti verecek kuruluş ve çalışan arasında üçlü bir sözleşme (convention tripartite) yapılması ve gizlilik koşullarının korunması esastır.
  • İşsizlik Sigortası ve Devlet Desteği: İş arayan konumundaki bireyler (işsizler) için bilan de compétences hizmeti genellikle devlet kurumları tarafından finanse edilir. Yukarıda belirtildiği gibi, France Travail (Pôle Emploi) danışmanları uygun gördükleri takdirde danışanlarını bir bilan de compétences sürecine yönlendirebilir. Bu durumda finansman, Pôle Emploi’nin sağladığı fonlar veya danışanın CPF hesabı kullanılarak sağlanı​service-public.fr​service-public.fr】. Fransa’da işsizlik sigortasından yararlanan bir kişi, işsizlik döneminde böyle bir hizmet almak istediğinde, çoğunlukla Pôle Emploi’nin onayıyla ücret muafiyeti kazanır. Pôle Emploi, hizmeti sunan kuruma doğrudan ödeme yaparak danışanın gelecekte daha sağlam bir kariyer planıyla iş bulmasını destekler. İş arayanların bilan de compétences talep edebilmesi için genellikle belli bir süre işsizlik yaşamış olmaları veya belirli bir çalışma geçmişine sahip olmaları gerekebilmektedir; örneğin bazı durumlarda en az birkaç aylık işsizlik süresi ve birkaç yıllık iş tecrübesi kriter olabilmektedir. Ancak resmî mevzuata göre her iş arayan, işsizlik döneminde böyle bir haktan yararlanma talebinde bulunabilir ve bu hak maaş alıp almamasından bağımsızdı​service-public.fr】.
  • Diğer Fonlar ve Destekler: Kamu sektöründe çalışan memurlar için de benzer şekilde kurumlarının eğitim bütçeleri kullanılabilir. Devlete bağlı memurlar, kendi kurumlarının insan kaynakları birimleri aracılığıyla bilan de compétences talep ettiğinde, 2009 tarihli yönetmeliklerle belirlenen usuller çerçevesinde bu hizmetten faydalanabilirler (kamu çalışanları için özel düzenlemeler bulunmaktadır). Ayrıca, engelli çalışanlar için Agefiph gibi kuruluşlar ek finansman desteği sunabilir, veya bölgesel idareler belirli demografik gruplar için özel programlar finanse edebilir. Örneğin bazı bölgelerde 45 yaş üstü çalışanlara veya uzun süre işsiz kalmış kişilere yönelik ücretsiz/indirimli bilan de compétences kampanyaları yapılmaktadır.

Özetle, Fransa’da bilan de compétences hizmetinin ücretlendirmesi esnek bir yapıya sahiptir. Çoğu birey için önemli olan doğru finansman kanalını bulmaktır. Nitekim, uygun finansman mekanizmaları sayesinde, bilan de compétences genellikle bireye doğrudan mali yük getirmeyen bir yatırım olarak görülü​maformation.fr】. Bu da hizmetin yaygınlaşmasını ve daha çok kişinin kariyer planlamasında bunu kullanmasını sağlamaktadır.

5. Çalışma Örnekleri

Bilan de compétences, çok çeşitli senaryolarda bireylere fayda sağlayabilir. Aşağıda, bu değerlendirme sürecinin nasıl uygulanabildiğini gösteren birkaç örnek senaryo yer almaktadır:

  • Örnek 1: Kariyer Değişikliği Arayışındaki Bir Çalışan: Diyelim ki 30’lu yaşlarının sonlarında, 10 yıldır aynı sektörde (örneğin pazarlama alanında) çalışmış bir profesyonelsiniz. Zamanla mevcut işinizde tatmin düzeyinizin azaldığını fark ettiniz ve öğretmenlik gibi tamamen farklı bir alana geçiş yapma düşünceniz var. Bu noktada bir bilan de compétences programına katıldığınızı varsayalım. Ön görüşme aşamasında danışmanınıza öğretmenlik isteğinizin ardındaki motivasyonları (örneğin topluma fayda sağlama arzusu, gençlerle çalışma isteği) anlatıyorsunuz. İnceleme aşamasında danışmanınız mevcut mesleki becerilerinizi (iletişim, sunum yapma, insan ilişkileri gibi öğretmenlikte de işinize yarayacak yetenekler) değerlendiriyor ve kişilik özelliklerinizi ortaya koyan testler uyguluyor. Sonuçlar, sizde iletişim ve liderlik yönlerinin güçlü olduğunu gösteriyor ve sosyal bir ortamda çalışma ihtiyacınız olduğu anlaşılıyor. Danışmanınız, öğretmenliğe geçiş için hangi ek sertifika veya eğitimlere ihtiyaç duyacağınızı birlikte belirliyor. Sonuç aşamasında ise somut bir plan çıkarılıyor: Örneğin, bir yıllık pedagojik formasyon programına kayıt olmanız ve bu esnada yarı zamanlı asistan öğretmenlik yaparak deneyim kazanmanız öneriliyor. Bilan de compétences sonunda elinize geçen sentez raporunda, hem mevcut yeteneklerinizin yeni kariyer hedefinizle nasıl örtüştüğü detaylı bir şekilde açıklanıyor hem de bu geçişi başarmak için atacağınız adımlar listeleniyor. Böylece bu süreç sayesinde, kariyer değişikliği belirsiz bir hayal olmaktan çıkıp uygulanabilir bir proje haline geliyor.
  • Örnek 2: İş Arayan Deneyimli Bir Uzman: 50 yaşında, uzun yıllar bir şirkette orta düzey yönetici olarak çalışmış, ancak şirketin küçülmesi nedeniyle işten ayrılmış bir kişi olduğunuzu düşünelim. Yeni bir iş arayışındasınız fakat yıllardır aynı şirkette çalıştığınız için iş piyasasındaki güncel beklentilere dair endişeleriniz var. Bu durumda bir bilan de compétences size hem özgüven tazelemek hem de yeni kariyer seçenekleri oluşturmak için yardımcı olabilir. Ön görüşmede danışmanınıza son yıllarda işinizde edindiğiniz deneyimleri ve şu anki hedeflerinizi aktarıyorsunuz (örneğin, “Mevcut deneyimimi kullanabileceğim ancak daha esnek çalışma saatleri olan bir işe geçmek istiyorum”). İnceleme aşamasında danışmanınız, önceki yöneticilik deneyiminizde geliştirdiğiniz becerileri (stratejik planlama, ekip yönetimi, bütçe idaresi gibi) ve kişisel güçlü yönlerinizi (örneğin soğukkanlılık, analitik düşünme) ortaya koyuyor. Belki bu aşamada bir beceri envanteri testi ve değerler analizi yapılıyor; sonuçlar, sizin aslında danışmanlık veya eğitmenlik gibi alanlarda da güçlü bir potansiyele sahip olduğunuzu gösteriyor. Danışmanınız ayrıca yerel iş piyasasını ve sizin sektörünüz dışındaki alanları da araştırarak, örneğin büyümekte olan KOBİ’lerin dış danışmanlara ihtiyaç duyduğunu saptıyor. Sonuç aşamasında, birlikte bir eylem planı hazırlıyorsunuz: Bu planda, önümüzdeki 3 ay içinde proje yönetimi sertifikanızı güncellemek, bir profesyonel network etkinliğine katılmak ve küçük işletmelere yönelik yönetim danışmanlığı alanında serbest projeler denemek gibi somut adımlar yer alıyor. Bu sayede, bilan de compétences süreci bittiğinde elinizde sadece yeteneklerinizi özetleyen bir rapor değil, aynı zamanda yeni bir kariyer yol haritası oluyor. Nitekim bu tür bir çalışmanın ardından çoğu danışan için adeta “yeni bir profesyonel hayatın kapıları çizilmiş olur” denebili​maformation.fr】.
  • Örnek 3: Meslekî Yönelimini Sorgulayan Genç Bir Çalışan: 5 yıllık iş deneyimi olan 28 yaşında bir mühendissiniz ve teknik görevler yerine daha yaratıcı bir alanda (örneğin dijital tasarım veya yazarlık gibi) çalışmak istediğinizi fark ettiniz. Bilan de compétences sürecine başvurduğunuzda, danışmanınız mühendislik kariyerinizdeki başarılarınızı ve eğitim geçmişinizi kayda alır. İnceleme aşamasında birlikte yaptığınız kişilik testi, sizin risk almaya açık, yenilikçi fikirler üretmekten keyif alan bir profil olduğunuzu ortaya koyuyor. Ayrıca mevcut işinizde sizi en çok tatmin eden anların, teknik bir problemi yaratıcı bir yaklaşımla çözdüğünüz durumlar olduğunu belirliyorsunuz. Danışmanınız, bu veriler ışığında dijital tasarım alanında hızlandırılmış bir kursa katılmanızı ve mevcut işinizde mümkünse kreatif projelere dahil olmanızı öneriyor. Sonuç raporunda, mühendislik altyapınızın üzerine yaratıcı beceriler ekleyerek benzersiz bir profil oluşturabileceğiniz, böylece teknoloji ile tasarımı buluşturan rollere (örneğin UX tasarımcısı, teknik yazar, ürün yöneticisi gibi) yönelebileceğiniz vurgulanıyor. Bu örnekte bilan de compétences, bireyin kendi fark etmediği fırsat alanlarını ortaya çıkarmış ve somut bir yönelim kazandırmış olur.

Yukarıdaki örnekler gerçek hayatta karşılaşılabilecek durumları yansıtmaktadır. Her bireyin durumu farklı olacağı için bilan de compétences’in çıktıları da kişiye özeldir. Kimi kişi için bu süreç mevcut işinde mutlu olduğunu teyit etmekle sonuçlanabilir; kimisi için ise tamamen yeni bir kariyer adımının başlangıcı olur. Ortak noktaları, her durumda danışanın kendine dair derin bir içgörü kazanması ve ileriye dönük bir aksiyon planıyla süreci tamamlamasıdı​service-public.fr】. Örneğin, Fransa’da uygulanan ECCP gibi kısa değerlendirmeler bile katılımcılara güçlü yönlerini ve geliştirmeleri gereken alanları net bir şekilde göstererek, sonrasında bir eğitim planı hazırlanmasına imkan tanımaktadı​service-public.fr​service-public.fr】. Bilan de compétences sonrasında birçok kişi, belirlediği hedefe ulaşmak için ek eğitim programlarına kayıt olmakta, mesleki sertifikasyon (hatta VAE yoluyla diploma) süreçlerine başlamaktadır.

6. Yararlanmak İçin Yapılması Gerekenler

Bir birey olarak Fransa’da bilan de compétences hizmetinden faydalanmak istiyorsanız, izlemeniz gereken adımlar ve dikkat etmeniz gereken noktalar şunlardır:

  1. Amaç ve İhtiyaçları Belirleme: Öncelikle böyle bir değerlendirmeye neden ihtiyaç duyduğunuzu netleştirmeniz önemlidir. Kariyerinizde bir dönüm noktasında mısınız? Meslek değiştirmeyi mi düşünüyorsunuz, yoksa sadece mevcut durumunuzu değerlendirmek mi istiyorsunuz? Bu sorulara vereceğiniz cevaplar, doğru yaklaşımı ve zamanı belirlemede size yardımcı olacaktır. Kendi hedeflerinizi kabaca belirledikten sonra, bunu profesyonel bir değerlendirme ile netleştirmeyi amaçlayın.
  2. Bilgi Toplama ve Danışmanlık: Bilan de compétences hakkında genel bilgi sahibi olduktan sonra, ücretsiz kariyer danışmanlığı hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Fransa’da “CEP (Conseil en Évolution Professionnelle)” adı verilen ve herkes için ücretsiz olan bir kariyer danışmanlığı sistemi vardır. İş & kariyer konusunda uzman danışmanlar, bireylerle görüşerek onların hangi adımları atmaları gerektiği konusunda yol gösterir. CEP hizmeti, APEC (kadrolu çalışanlar için) veya Pôle Emploi gibi kurumlar tarafından sağlanır ve bilan de compétences sürecine başlamadan önce iyi bir hazırlık olabili​orientaction-groupe.com​orientaction-groupe.com】. Örneğin, bir CEP danışmanı size uygun sağlayıcıları bulma veya finansman seçeneklerini anlama konularında yardımcı olabilir.
  3. Doğru Kurumu/Uzmanı Seçme: Bilan de compétences hizmetini sunan birçok kuruluş olduğundan (bkz. Bölüm 3), size uygun olanı seçmek kritik bir adımdır. Bunun için birkaç faktörü değerlendirin:
    • Yetkinlik ve Sertifikasyon: Seçeceğiniz merkezin Qualiopi sertifikalı olmasına dikkat edin. Bu, kurumun belirli kalite standartlarını karşıladığını ve CPF gibi fonları kullanabileceğini gösteri​fr.indeed.com】. Ayrıca merkezdeki danışmanların deneyimi ve uzmanlığı (psikoloji, İK, koçluk geçmişleri) hakkında bilgi edinmeye çalışın.
    • Yöntem ve Yaklaşım: Her merkez benzer aşamaları uygulasa da kullandıkları yöntemler farklı olabilir. Kimisi daha çok test ve envanterlerle çalışırken, kimisi koçluk ağırlıklı bir yaklaşım benimseyebili​fr.indeed.com】. Kendi öğrenme ve iletişim tarzınıza uygun bir yöntem sunan yeri tercih edin. Örneğin, bire bir görüşmeler mi tercih edersiniz yoksa grup çalışmaları da olsun ister misiniz, bunu göz önünde bulundurun.
    • İtibar ve Referanslar: Seçmeyi düşündüğünüz kuruluş hakkında başkalarının deneyimlerini araştırın. İnternet üzerinde kullanıcı yorumları, forumlar veya Google/LinkedIn incelemeleri yol gösterici olabilir. Daha önce bilan de compétences yapmış tanıdıklarınız varsa, onların tavsiyelerini alın. Indeed gibi platformlar veya bağımsız bloglar, en iyi merkezler ve platformlar hakkında karşılaştırmalar sunmaktadı​fr.indeed.com​fr.indeed.com】.
    • Pratik Unsurlar: Lokasyon ve zamanlama da önemli bir kriterdi​fr.indeed.com】. Eğer yüz yüze görüşmelere gidecekseniz, evinize veya işinize yakın bir merkez olması işinizi kolaylaştırır. Alternatif olarak, uzaktan (çevrimiçi) hizmet veren bir platform seçerek ulaşım sorununu ortadan kaldırabilirsiniz. Çalışıyorsanız, seansları işten sonra veya hafta sonu yapabilecek esnekliğe sahip bir program tercih edin. Ayrıca sürecin toplam süresini ve takvimini önceden öğrenin (örneğin 6 hafta mı sürecek, 3 ay mı) ve kendi programınızla uyumlu olup olmadığını kontrol edin.
  4. Finansman Planı Yapma: Bilan de compétences için ödeme konusunu en baştan planlayın. Eğer CPF hesabınız varsa, MonCompteFormation adlı resmi web sitesi veya mobil uygulama üzerinden CPF bakiyenizi kontrol edin. Bu platformda “Bilan de compétences” araması yaparak onaylı sağlayıcıların listesine ulaşabilir, doğrudan çevrimiçi kayıt işlemi başlatabilirsiniz. CPF üzerinden başvuru yaptığınızda, seçtiğiniz program ücreti sizin CPF bakiyenizden otomatik düşülür. Bakiyeniz yetersizse, sistem kalan tutarı kredi kartı ile ödemenizi isteyebilir veya işvereninizden/OPCO’dan destek talebi seçeneği sunabilir. Eğer çalışan iseniz ve bu değerlendirmeyi çalışma saatleriniz içinde yapmak istiyorsanız, işvereninizden zaman onayı almanız gerekecekti​service-public.fr】. Bu durumda, CPF başvurusu sırasında işveren onayı süreci de devreye girer (sistem üzerinden veya yazılı onay şeklinde). İşvereninizle açık bir iletişim kurup, bilan de compétences talebinizi ve bunun size sağlayacağı faydaları paylaşmanız yararlı olabilir. İş arayanlar ise Pôle Emploi danışmanlarıyla görüşüp sürecin onlar üzerinden finanse edilip edilemeyeceğini öğrenmelidir.
  5. Resmi Başvuru ve Sözleşme: Seçim yapıldıktan sonra kayıt aşamasına geçilir. Genellikle seçtiğiniz kuruluş, sizinle bir sözleşme (convention de bilan de compétences) imzalayacaktır. Bu sözleşme, hizmetin kapsamını, süresini, gizlilik koşullarını ve finansman detaylarını içerir. Eğer işvereniniz sürece dahil ise, üçlü sözleşme (işveren-çalışan-hizmet sağlayıcı) imzalanması gerekir ve işveren sadece organizasyonel kısma dahil olur, sonuç raporuna erişemez. CPF aracılığıyla kayıt oluyorsanız, dijital onaylar yeterli olabilir; platform üzerinde bu sözleşme hükümleri onayınız istenir. Her iki durumda da, gizlilik ve gönüllülük esaslarının sözleşmede vurgulandığını kontrol edin.
  6. Sürece Aktif Katılım: Bilan de compétences başladığında, ondan en yüksek verimi almak için aktif ve açık fikirli bir tutum sergileyin. Danışmanınızla yapacağınız görüşmelere zamanında ve hazırlıklı gidin (örn. kendi özgeçmişinizi, önceki performans değerlendirmelerinizi, ilginizi çeken mesleklerin listesini hazır bulundurmak faydalı olabilir). Size verilen testleri veya ödevleri ciddiye alarak tamamlayın. Bu süreç sizin için bir yatırım olduğu için, ne kadar çaba harcarsanız o kadar anlamlı sonuçlar elde edeceğinizi unutmayın. Süreç içinde aklınıza takılan noktaları danışmanınıza sormaktan çekinmeyin; bilan de compétences interaktif bir yolculuktur ve sizin katılımınızla zenginleşir.
  7. Rapor ve Sonrası: Sürecin sonunda size sunulacak olan sentez raporunu dikkatlice inceleyin. Bu rapor, hem kendinizi tanımanız hem de geleceğe dönük planınızı somutlaştırmanız açısından değerli bir belgedir. Eğer raporda önerilen adımlar veya eğitimler varsa, bir takvim planı yaparak uygulamaya geçin. Örneğin, raporunuz belirli bir sertifika programına katılmanızı tavsiye ediyorsa, hemen araştırıp kayıt olun. Ayrıca, yaklaşık 6 ay sonrasında kendi kendinize veya mümkünse danışmanınızla bir durum değerlendirmesi yapın – raporda belirttiğiniz hedeflere ne ölçüde yaklaştığınızı gözden geçirin ve gerekiyorsa stratejinizi güncelleyin.

Bu adımları izleyerek, Fransa’da bilan de compétences sürecinden en etkin şekilde faydalanabilirsiniz. Unutmayın ki, danışanın sürece aktif katılımı ve istekliliği, elde edilecek sonucun kalitesini belirleyen en önemli faktördür. Doğru hazırlık ve doğru kaynakları kullanarak, bilan de compétences sizin için kariyerinizi şekillendiren güçlü bir araç haline gelecektir.

7. Zorunluluklar ve Şartlar

Fransa’da bilan de compétences alabilmek için belirlenmiş katı zorunlu şartlar olmaktan ziyade, erişilebilirlik ve gönüllülük ilkeleri söz konusudur. Aşağıda, bu hizmete ilişkin önemli koşullar ve kural niteliğindeki hususlar açıklanmaktadır:

  • Kimler Yararlanabilir: Bilan de compétences yapma hakkı, çalışma hayatındaki hemen herkese tanınmıştır. Özel sektör çalışanları, kamudaki memurlar ve sözleşmeli personel, iş arayanlar (işsizler), geçici çalışanlar (intermittents, geçici iş sözleşmeliler) ve kendi hesabına çalışanlar (freelance, auto-entrepreneur) dahil “aktif” statüdeki bireyler bu hizmetten yararlanabili​campus-centre.fr​maformation.fr】. Bu kapsayıcı yaklaşım sayesinde, kişi mevcut durumundan bağımsız olarak kariyer planlaması yapma imkanına kavuşur. Örneğin halen bir işte çalışmayan bir kişi bile, ilerideki istihdam şansını artırmak amacıyla bilan de compétences desteği alabilir. Yasal mevzuatta veya uygulamada, bu hizmetten yararlanmak için belli bir kıdem yılı, yaş veya diploma şartı aranmamaktadır – genç bir çalışan da, kıdemli bir yönetici de ihtiyaç duyduğunda başvurabilir.
  • Gönüllülük Esası: Bilan de compétences tamamen bireyin isteğine bağlı bir girişimdir. Hiçbir işveren, çalışanını zorla bilan de compétences sürecine tabi tutamaz. İş Kanunu’nda açıkça belirtildiği üzere, bu değerlendirme çalışması ancak çalışanın kendi rızasıyla yapılabili​campus-centre.fr】. Eğer işveren, çalışanına böyle bir imkan sunmak istiyorsa, çalışanın onayını almalı ve süreç hakkında onu bilgilendirmelidir. Çalışan isterse bu teklifi reddedebilir; reddetmesi halinde hiçbir olumsuz yaptırıma uğrayamaz. Bu gönüllülük ilkesi, bilan de compétences’in bir performans değerlendirme aracı gibi kullanılmasının önüne geçmek amacıyla konmuştur. Dolayısıyla işveren-çalışan ilişkisi bağlamında, bilan de compétences ancak çalışan isterse ve onay verirse gerçekleştirilecek, sonuçları da ancak çalışanın istemesi halinde işverenle paylaşılacaktır.
  • Gizlilik ve Sonuçların Kullanımı: Bilan de compétences’in belki de en önemli şartı gizlilik ilkesidir. Yasal düzenlemelere göre, bu değerlendirme sonunda elde edilen veriler ve sonuç raporu sadece danışanın kendisine aitti​jobs.makesense.org】. Danışanın yazılı izni olmadan sonuçlar hiç kimseyle paylaşılmaz. Özellikle çalışanlar açısından, işveren bu sürecin finansmanını sağlasa bile sonuca otomatik erişim hakkına sahip değildir. Örneğin, işvereniniz sizi bir bilan de compétences programına gönderdi diyelim; sonuçta ortaya çıkan kişisel rapor sizin izniniz olmadan patronunuza veya İK birimine verilmez. Bu kural, danışanın özgürce ve çekincesiz bir şekilde sürece katılabilmesi için konmuştur. Hizmeti sunan danışmanlar da mesleki gizlilik yükümlülüğü taşırlar; danışan hakkında edindikleri özel bilgileri üçüncü taraflara aktaramazlar. Ayrıca, yasal olarak sağlayıcılar bilan sürecinde tutulan ham notları, test sonuçlarını vb. belge ve kayıtları eylem planının tesliminden sonra imha etmek zorundadı​campus-centre.fr】 (ancak danışanın takibi için hazırlanan özet rapor genellikle bir yıl kadar güvenli bir şekilde saklanabilir).
  • Sıklık ve Yenileme: Mevzuatta sıkı bir tekrar kısıtlaması belirtilmemekle birlikte, uygulamada çok sık aralıklarla bilan de compétences yapılması önerilmez. Genellikle bir kişi için bu sürecin anlamlı olabilmesi adına, araya birkaç yıllık deneyim veya gelişim süresi konması beklenir. Örneğin, bir çalışan ilk bilan de compétences çalışmasından sonra kariyerinde önemli bir değişiklik yapmışsa, ikinci bir bilan’a ihtiyaç duyarsa bunu birkaç yıl sonra tekrarlayabilir. CPF üzerinden aynı kişinin birden fazla bilan de compétences için harcama yapmasına engel yoktur; yeter ki hesabında bakiyesi bulunsun veya farklı dönemlerde biriksin. Ancak hem finansman sağlayıcılar hem de danışmanlar, sonuçların sindirilmesi ve eylem planının uygulanması için genellikle en az birkaç yıl beklenmesini tavsiye ederler. Bu anlamda, bilan de compétences bir “gerektiğinde başvurulan” araçtır; örneğin 5-10 yılda bir kariyer değişikliği düşünen kişiler tekrarlayabilir.
  • Yasal Çerçevede Tanımlanmış Olması: Bilan de compétences, Fransa’da bir yasal hak ve resmi tanımlı bir eğitim faaliyeti olduğu için, hizmeti sunan kurumların belirli idari şartları taşıması gerekir. Bu kapsamda her bilan de compétences sağlayıcısının NDA (Numéro de Déclaration d’Activité) denilen bir eğitim kurumu kayıt numarasına sahip olması şarttı​certifopac.fr】. 2019’dan itibaren piyasası serbestleşen bilan de compétences alanında, yeterliliklerini beyan eden ve kalite belgesi alan tüm kurumlar faaliyet gösterebilir hale gelmişti​certifopac.fr】. Bu da hizmetin kalitesini korumak adına denetimleri gerekli kılmıştır. Qualiopi sertifikası da bu nedenle zorunlu tutulmuştur (2022 itibarıyla) – bu sertifika olmadan bir kurumun bilan de compétences hizmeti için kamu/CPF fonu alması mümkün değildi​certifopac.fr】. Dolayısıyla bireyler açısından bakıldığında, seçecekleri kurumun yasal yetki ve belgelere sahip olup olmadığına dikkat etmek önemlidir.
  • Çalışma Zamanı ve İzinler: Çalışanların bilan de compétences alabilmesi için bazı işyeri düzenlemeleri de göz önüne alınmalıdır. Eğer çalışan, bu süreci tamamen kendi boş zamanında (iş dışı saatlerde) yürütüyorsa, işverene haber vermesi gerekmez ve izne çıkmasına da lüzum yoktu​service-public.fr】. Ancak sürecin bir kısmı veya tamamı çalışanın çalışma saatleri içinde gerçekleşecekse (örn. hafta içi mesai saatlerinde seanslara katılacaksa), o zaman işvereninden önceden izin alması ve onayını belgelemesi gereki​service-public.fr】. Fransa’da işverenler, çalışanların CPF hakkını kullanarak eğitim almalarına genellikle engel olamaz; fakat zamanlama konusunda planlama yapmaları beklenir. Çalışan, iş saatinde bilan de compétences yapacaksa, bunu genellikle en az 60 gün önceden işverene bildirip onay almalıdır (bu süre iş kanununda eğitim izni için öngörülen tipik süredir, şirket politikasına göre değişebilir). Onay sürecinde, işveren yalnızca işlerin aksamaması açısından takvim düzenlemesi yapabilir; içeriğe dair bir müdahale hakkı yoktur. Çalışma saatinde yapılan bilan de compétences sırasında, çalışan normal maaşını almaya devam eder; bu bir eğitim izni gibi değerlendirili​service-public.fr​service-public.fr】. Eğer seanslar iş dışı zamanlarda ise, işverenin bir ödeme veya izin verme yükümlülüğü bulunma​service-public.fr】.

Özetle, bilan de compétences için temel şart; bu sürece katılacak kişinin bunu istemesi ve süreci sahiplenmesidir. Yasalar, hizmetin çerçevesini çizerek suistimal edilmesini engellemeyi amaçlar. Doğru koşullar sağlandığında (yetkili bir danışman, gönüllülük, gizlilik), bilan de compétences herkes için erişilebilir bir kariyer geliştirme aracı olarak görev yapar.

8. Web Tabanlı Uygulamalar ve Dijitalleşme

Son yıllarda dijitalleşme, Fransa’daki bilan de compétences uygulamalarına da yenilik getirmiştir. Web tabanlı uygulamalar ve online platformlar sayesinde, bu süreç artık yalnızca yüz yüze görüşmelerle sınırlı kalmayıp teknoloji destekli bir deneyime dönüşmüştür. Dijitalleşmenin getirdiği kolaylıklar ve örnek platformlar şu şekilde özetlenebilir:

  • Çevrimiçi Bilan de Compétences: Birçok danışmanlık şirketi, internet üzerinden %100 uzaktan bilan de compétences hizmeti sunmaya başlamıştır. Özellikle COVID-19 pandemisi ile birlikte uzaktan çalışma ve eğitim yaygınlaşınca, kariyer değerlendirme süreçleri de online ortama taşındı. Görüşmeler artık video konferans aracılığıyla yapılabilmekte, testler ve anketler web üzerinden uygulanabilmekte, hatta bazı platformlar 7/24 erişilebilir modüller sunarak danışanın kendi hızında ilerlemesine imkan tanımaktadır. Örneğin, CIBC ağının “100% à distance” (tamamen uzaktan) bilan hizmeti, kullanıcılarına esnek zamanlama ve yenilikçi dijital araçlarla destek vermeyi vaat etmektedi​cibc.net】. Bu sayede danışan, evinin konforunda veya istediği herhangi bir yerden değerlendirme sürecini tamamlayabilir.
  • Kullanıcı Deneyimi ve Süreç Otomasyonu: Web tabanlı platformlar, kullanıcı dostu arayüzler ve kısmen otomatikleştirilmiş süreç adımları ile öne çıkar. Örneğin bir online bilan de compétences platformuna kayıt olduğunuzda, karşınıza adım adım yapmanız gerekenleri gösteren bir panel çıkar. İlk olarak özgeçmiş bilgilerinizi girmeniz, sonra belirli kişilik testlerini tamamlamanız, ardından bir takvim üzerinden koçunuzla görüşme randevularınızı ayarlamanız istenebilir. Bu süreçte birçok adım otomatikleşmiştir: Test sonuçlarınız sistemde derlenir, güçlü yönlerinizi gösteren grafikler veya kelime bulutları anında oluşturulur, ilgi alanlarınıza göre sektör araştırma raporları sunulur. Yapay zeka destekli bazı araçlar, profilinize uygun olabilecek meslekleri veya eğitimleri veritabanlarından tarayarak öneriler listeler. Örneğin MyTalents gibi profesyonellere yönelik bir platform, dijital araçlarla danışanın profilini eşleştirip koçların kişiye özel öneriler üretmesini kolaylaştırmaktadı​news.my-talents.com】. Bu tip otomasyonlar, danışmanların idari yükünü azaltıp daha çok insani iletişime odaklanmasını sağlarken, danışanlar için de süreci daha interaktif ve ilgi çekici hale getirmektedir.
  • Örnek Dijital Platformlar: Fransa’da son dönemde bir dizi yenilikçi bilan de compétences platformu ortaya çıkmıştır:
    • Chance: Tamamen çevrimiçi çalışan ve yapay zeka ile koçluğu birleştiren bir platformdur. 12 haftalık bir programla, kişiye özel mentor eşleşmesi yaparak ve etkileşimli alıştırmalarla kullanıcıyı A’dan Z’ye destekler. Chance platformu üzerinden süreç, oyunlaştırılmış görevler, düzenli koç görüşmeleri ve online topluluk desteği ile yürütülür. Şirketin iddiasına göre 20.000’den fazla kişi bu yöntemle yeni bir kariyer yoluna adım atmıştı​chance.co​chance.co】. Program tamamen CPF kapsamında finanse edilebilmektedir ve kullanıcı memnuniyeti oldukça yüksektir (4,8/5 gibi bir puan belirtilmiştir​chance.co】.
    • Même Pas Cap!: Bu platform, bilan de compétences’i tamamen dijital ortama taşıyan bir diğer örnektir. Kullanıcılar bir webcam, mikrofon ve internet bağlantısı ile evlerinden çıkmadan 10 hafta boyunca koçlarıyla online seanslar yaparla​fr.indeed.com】. Platform, altı adımlı bir yöntem sunar: hayattaki mevcut durumu analiz etme, kişilik profili çıkarma, becerileri değerleme, potansiyel meslek alanlarını keşfetme, bir proje inşa etme ve uygulama desteği. Bu şekilde danışan haftalık görevlerle aşama aşama ilerler ve sonunda bir eylem planına ulaşır.
    • Switch Collective: Bilan de compétences kavramını biraz daha sosyal ve deneyimsel bir boyuta taşıyan bir girişimdir. Switch Collective, grup çalışmaları ile bireysel koçluğu birleştirerek yaklaşık 2 ay süren bir program suna​ fr.indeed.com】. Katılımcılar hem kendi iç görüleri üzerinde çalışır, hem de benzer değişim arayışındaki kişilerle deneyim paylaşırlar. Program, “kendini tanıma”, “fikir üretme” ve “aksiyon planı” olmak üzere üç ana bölümden oluşur ve çoğu içeriği online ortamda gerçekleşir.
    • Mon Bilan en Ligne (DABM): Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı DABM birimlerinin geliştirdiği bu web platformu, özellikle kamu personeline ve eğitimcilere yöneliktir. MonBilanEnLigne.fr üzerinden kullanıcılar, atandıkları bir danışman eşliğinde online modülleri takip ederler. Platform, danışanın dijital bir beceri portföyü oluşturmasına imkan verir; böylece süreç sonunda kişinin tüm yetkinlikleri ve hedefleri çevrimiçi bir profile dökülmüş olu​ monbilanenligne.fr​monbilanenligne.fr】. Mon Bilan en Ligne, yüz yüze danışmanlık seanslarını tamamlayıcı bir araç olarak tasarlanmıştır ve kullanıcı dostu arayüzü ile kendi kendine düşünme egzersizlerini destekler.
  • Avantajlar ve Dezavantajlar: Dijital bilan de compétences uygulamalarının en büyük avantajı erişilebilirlik ve esnekliktir. Coğrafi olarak uzak bir bölgede olsanız bile Fransa’nın en iyi danışmanlarından hizmet alabilirsiniz; zira internet üzerinden mesafeler ortadan kalkar. Kendi programınıza uygun saatlerde çalışabilir, oturumları kaçırmanız halinde kayıttan izleyebilirsiniz. Ayrıca platformlar genelde çeşitli kaynaklar (videolar, makaleler, testler) sunarak danışanın süreç boyunca tek bir danışmana bağımlı kalmadan da öğrenmesini sağlar. Öte yandan, tamamen online bir süreç, yüz yüze iletişimdeki insan temasını azaltabilir. Bazı kişiler için ekran üzerinden duygu ve düşüncelerini paylaşmak zorlayıcı olabileceği gibi, teknik aksaklıklar veya dikkat dağınıklıkları da yaşanabilir. Bu nedenle, birçok platform hibrit modeller de sunar – isteyen danışan bazı görüşmeleri yüz yüze yapabilir veya ek telefon görüşmeleri alabilir. Genel olarak, dijitalleşme bilan de compétences’i daha geniş kitlelere yaymış ve özellikle genç nesil çalışanların bu hizmete yaklaşımını kolaylaştırmıştır.
  • Süreç Otomasyonunun Geleceği: Önümüzdeki dönemde, yapay zekâ destekli kariyer danışmanlığı araçlarının bilan de compétences içinde daha da entegre olması beklenmektedir. Örneğin, büyük veri analizleriyle donatılmış bir uygulama, kullanıcının profilini ülke genelindeki iş piyasası verileriyle anlık olarak karşılaştırıp hangi alanda eleman açığı olduğunu gösterebilir. Benzer şekilde, otomatik yetkinlik eşleştirme algoritmaları, kullanıcının var olan becerileriyle hangi yeni mesleklere en kısa yoldan adapte olabileceğini hesaplayabilir. Şu an için bile, Fransa hükümetinin resmi Mon Compte Formation uygulaması, kullanıcıların profil bilgilerini girerek kendilerine uygun eğitim ve bilan programlarını bulmasını kolaylaştıran bir arayüze sahiptir. Devlet, bu alandaki dijital inovasyonları teşvik etmektedir; nitekim 2023 yılında başlatılan bazı girişimlerle (örn. Diagoriente gibi) gençlere yönelik tamamen online kendi kendine değerlendirme platformları geliştirilmektedi​ cibc.net】.

Sonuç olarak, bilan de compétences sürecinin dijitalleşmesi Fransa’da kariyer planlaması alanında yeni bir dönemi temsil etmektedir. Kullanıcılar artık isterlerse tamamen dijital bir deneyim yaşayabilir, isterlerse geleneksel yöntemi seçebilirler. Web tabanlı uygulamalar, kullanıcı deneyimini zenginleştirerek süreci daha erişilebilir, verimli ve kişiye özel hale getirmiştir. Bununla birlikte, başarılı bir bilan de compétences’nin özünde hala nitelikli insan desteği bulunmaktadır – teknoloji ise bu desteği daha sistematik ve geniş ölçekli sunmayı mümkün kılan bir araçtır. Bu kombinasyon sayesinde, bireyler kendi kariyerlerinin sorumluluğunu alıp bilinçli kararlar verme yolunda hiç olmadığı kadar donanımlı hale gelmektedir.

Kaynaklar: Bilan de compétences ile ilgili yasal dayanaklar, süreç tanımları ve finansman bilgileri Fransa Çalışma Bakanlığı ve resmi devlet sitelerinden derlenmişti​ campus-centre.fr​campus-centre.fr​service-public.fr】. Ayrıca güncel uygulamalar ve örnek vakalar konusunda çeşitli uzman görüşleri, şirket yayınları ve kariyer rehberlerinden yararlanılmıştı​ fr.indeed.com​chance.co​maformation.fr】. Web tabanlı platform örnekleri, ilgili platformların kendi paylaşımları ve bağımsız değerlendirme yazılarından alınmıştı​ chance.co​fr.indeed.com】. Bu rapor, belirtilen tüm kaynaklardan derlenen bilgilerin Türkçe olarak yorumlanmasıyla hazırlanmıştır.