Yönetici Özeti: Yapay Zeka Dönüm Noktası ve Bir Dönemin Sonu
2025’in dördüncü çeyreği, bilgisayar ve bileşenleri pazarını iki güçlü ancak farklı dinamik etrafında şekillendirmektedir. İlk ve en acil olanı, 14 Ekim 2025’te Windows 10 desteğinin sona ermesiyle tetiklenen pragmatik ve son tarih odaklı donanım yenileme döngüsüdür. Bu zorunlu yükseltme dalgası, PC sevkiyat hacimlerini yapay olarak artırmıştır.1 İkinci ve stratejik olarak daha önemli olan güç ise, endüstrinin temelden “Yapay Zeka (AI) PC” olarak adlandırılan yeni bir cihaz kategorisine yönelmesidir. Bu yeni kategori, TOPS (Saniyede Trilyon İşlem) cinsinden ölçülen cihaz üstü yapay zeka hızlandırma yetenekleri (NPU’lar) ile tanımlanmaktadır.4 Bu özet, 2025’i yalnızca bir toparlanma yılı olarak değil, aynı zamanda eski sistemlerin zorunlu olarak yenilendiği bir pazarın, özellik odaklı yeni bir pazara dönüştüğü bir geçiş dönemi olarak çerçevelemektedir.
Raporun üçüncü ana teması, bellek ve depolama alanında yaşanan önemli bir pazar kaymasıdır. Yapay zeka veri merkezi sektöründen gelen yüksek bant genişlikli belleğe (HBM), yüksek kapasiteli SSD’lere ve sunucu sınıfı DRAM’e yönelik artan talep, üretim kapasitesinin yeniden tahsis edilmesine yol açmıştır. Bu durum, 2025’in dördüncü çeyreğinde tüketici sınıfı NAND ve DRAM fiyatlarında beklenmedik ve keskin bir şekilde %15-20’lik bir artışa neden olmuştur.7 Tedarik zincirinin bu şekilde “Yapay Zeka Tarafından Yamyamlaştırılması”, 2026’ya girerken tüketici ve kurumsal PC pazarları için kritik bir zorluk teşkil etmektedir.
Rekabet ortamı, Intel’in iki cephede (AMD’nin Zen 5 ve Qualcomm’un ARM mimarisine karşı) verdiği savunma savaşı, NVIDIA’nın Blackwell mimarisi ile yüksek performanslı GPU pazarındaki tekelini pekiştirmesi ve NVIDIA, AMD ve yeni rekabetçi bir oyuncu olan Intel arasında ana akım GPU segmenti için yoğunlaşan üç yönlü bir mücadele ile karakterize edilmektedir.
İleriye dönük olarak, Windows 10 yenileme döngüsünün geçici bir destek sağladığı, ancak PC pazarının 2026’daki gerçek sağlığı ve büyüme yörüngesinin tamamen AI PC özelliklerinin algılanan değerine ve endüstrinin bileşen fiyat enflasyonu ile potansiyel tedarik kısıtlamalarını yönetme becerisine bağlı olacağı öngörülmektedir.
Küresel PC Pazarı Panoraması: Zorunlu Bir Geçiş Sürecindeki Pazar
Pazar İvmesi ve Temel İtici Güçler
2025’in dördüncü çeyrek trendleri için birincil gösterge olan üçüncü çeyrek verileri, küresel PC pazarında güçlü bir performansa işaret etmektedir. IDC ve Omdia’dan gelen veriler, yıllık bazda yaklaşık %7-9.4’lük güçlü bir büyüme olduğunu ve toplam sevkiyatların 72-76 milyon adede ulaştığını göstermektedir.1
Bu büyümenin arkasındaki ana itici güç, 14 Ekim 2025’te Windows 10 için hizmet desteğinin sona ermesi öncesinde gerçekleşen zorunlu donanım yenileme döngüsüdür.1 Bu durum, organik bir büyümeden ziyade, gelecekteki talebi tahmin ederken kritik bir ayrım olan zorunlu bir yükseltme dalgasını temsil etmektedir. Büyümenin bileşimi incelendiğinde, masaüstü bilgisayar sevkiyatlarının yıllık %17 gibi özellikle güçlü bir artış gösterdiği, dizüstü bilgisayarların ise %4 gibi daha mütevazı bir büyüme kaydettiği görülmektedir.1 Bu, işletmelerin eskiyen masaüstü filolarını yenilemeye öncelik verdiğini düşündürmektedir.
Bu zorunlu geçişe rağmen, Windows 11’e geçiş henüz tamamlanmamıştır. Eylül 2025’te kanal ortaklarıyla yapılan bir anket, müşterilerinin yalnızca %39’unun tamamen yenilendiğini veya yükseltildiğini, %18’lik önemli bir kesimin ise son tarihten sonra Windows 10’da kalmayı planladığını ve muhtemelen Microsoft’un Genişletilmiş Güvenlik Güncellemeleri seçeneğini tercih edeceğini ortaya koymuştur.1 Bu durum, yenileme döngüsünün “dördüncü çeyreğe ve ötesine taşacağını” göstermektedir.1
Tedarikçi Rekabet Analizi
2025’in üçüncü çeyreğindeki sevkiyat verilerine dayanarak ilk beş PC tedarikçisinin pazar payları ve büyüme oranları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Bu analiz, IDC ve Omdia rakamlarının bir bileşimini kullanarak kapsamlı bir görünüm sunmaktadır.
- Lenovo, yaklaşık 19.4 milyon adet sevkiyat ve %26 pazar payı ile liderliğini pekiştirmiş ve yıllık %17’lik güçlü bir büyüme kaydetmiştir.1
- HP Inc., yaklaşık 15.0 milyon adet sevkiyat (%20 pay) ve %11’lik sağlam bir büyüme ile ikinci sıradaki yerini korumuştur.1
- Dell Technologies, yaklaşık 10.1 milyon adet sevkiyatla (%13-14 pay) üçüncü sırada yer almasına rağmen, sadece %2-3’lük zayıf bir büyüme göstermiştir. Bu durum, Dell’in yenileme döngüsünden rakipleri kadar etkili bir şekilde yararlanamadığını göstermektedir.1
- Apple, 6.5 ila 6.8 milyon adet arasında sevkiyat gerçekleştirmiş (%9 pay) olup, büyüme tahminleri Omdia’nın %4.3’lük mütevazı artışından IDC’nin %13.7’lik güçlü artışına kadar değişiklik göstermektedir. Bu, Mac serisine yönelik güçlü bir talebe işaret etmektedir.1
- ASUS, yaklaşık 5.8 milyon adet sevkiyat (%8 pay) ve %7-11’lik sağlıklı bir büyüme ile ilk beşi tamamlamıştır.1
Tablo 1: Küresel PC Tedarikçisi Pazar Payı, 3. Çeyrek 2025 (Birleşik Görünüm)
| Şirket | 3Ç25 Sevkiyat (Milyon Adet) | 3Ç25 Pazar Payı | 3Ç24 Sevkiyat (Milyon Adet) | 3Ç25/3Ç24 Büyüme |
| 1. Lenovo | 19.4 | 25.5% – 26.7% | 16.5 | 17.3% – 17.4% |
| 2. HP Inc. | 15.0 | 19.8% – 20.7% | 13.6 | 10.7% – 11.0% |
| 3. Dell Tech. | 10.1 | 13.3% – 14.0% | 9.8 | 2.6% – 3.0% |
| 4. Apple | 6.5 – 6.8 | 9.0% | 6.0 – 6.3 | 4.3% – 13.7% |
| 5. ASUS | 5.8 – 5.9 | 7.8% – 8.0% | 5.3 | 7.1% – 11.4% |
| Diğerleri | 15.6 – 18.6 | 21.6% – 24.5% | 16.2 – 18.1 | -3.8% – 3.0% |
| Toplam | 72.4 – 75.9 | 100.0% | 67.8 – 69.3 | 6.8% – 9.4% |
Not: Veriler, IDC 2 ve Omdia 1 raporlarından derlenmiştir. Aralıklar, iki kaynak arasındaki farklılıkları yansıtmaktadır.
Bölgesel Derinlemesine Bakış: İki Pazarın Hikayesi
Pazar performansındaki keskin bölgesel farklılıklar, altta yatan ekonomik ve politik faktörleri gözler önüne sermektedir.
- Kuzey Amerika: Pazar, yaklaşık %1’lik bir büyüme ile durgun ve düşük performanslı olarak nitelendirilmektedir.12 Bu zayıflık, doğrudan “ABD ithalat tarifesi şoku ve makroekonomik belirsizliklere” bağlanmaktadır.2 Windows 11’e hazır yeni PC’lere olan talep mevcut olsa da ertelenmektedir ve analistler bu talebin “2026’ya kadar sarkmasını” beklemektedir.2
- Avrupa: Buna karşılık, Avrupa pazarı üçüncü çeyrekte büyük bir artış yaşamıştır. CONTEXT verileri, çeyreğin ilk iki ayında masaüstü gelirlerinin %30.3, dizüstü gelirlerinin ise %11.3 arttığını göstermektedir.18 Almanya (+%21.4), İspanya (+%33.8) ve İngiltere (+%13) gibi büyük pazarlar, Windows 10 son tarihinden önce ticari, tüketici ve kamu sektörü yatırımlarıyla önemli gelir artışları görmüştür.18 Yapay zeka yetenekli dizüstü bilgisayarların benimsenmesi de ivme kazanarak birim satışların yaklaşık %40’ını oluşturmuştur.18
- Asya-Pasifik (Japonya ve Çin dahil): Bu bölge, küresel pazar için birincil motor görevi görerek güçlü çift haneli büyüme kaydetmiştir.2 Büyüme, Windows 10 EOL yenilemesi ve hükümetin “GIGA eğitim projesi”nin birleşimiyle Japonya’da olağanüstü derecede güçlü olmuştur.13 Japonya dışındaki büyüme, makroekonomik zorluklar ve daha yavaş Windows 11 benimsenmesi nedeniyle daha mütevazı kalmıştır.13
Mevcut pazar gücü, büyük ölçüde isteğe bağlı olmayan bir yükseltme döngüsü tarafından yapay olarak desteklenmektedir. Aynı son tarihe rağmen Kuzey Amerika’daki durgunluk, makroekonomik zorlukların zorunlu yenilemeleri bile baskılayabildiğini göstermektedir. Bu zorunlu yenileme döngüsü 2025 sonu/2026 başında sona erdiğinde, altta yatan organik talep ortaya çıkacaktır. Kuzey Amerika talebini baskılayan ekonomik koşullar devam ederse veya yayılırsa, yapay teşvik ortadan kalktığında küresel pazar keskin bir daralma veya “uçurum” ile karşı karşıya kalabilir. OEM’ler için asıl test, yeni AI PC özelliklerinin bu boşluğu doldurmak için gönüllü yükseltme talebi yaratıp yaratamayacağı olacaktır.
Ayrıca, AI PC’ler büyük bir pazarlama hamlesi olmasına rağmen, ilk benimsemeleri Avrupa’daki ticari sektöre doğru yoğunlaşmıştır (ticari dizüstü bilgisayar satışlarının %46’sı, tüketici satışlarının ise %29’u).18 Bu, işletmelerin AI özelliklerini verimlilik artırıcı olarak gördüğünü ve zorunlu Windows 10 yenilemesi sırasında yatırımlarını geleceğe hazırladığını göstermektedir. Tüketiciler ise daha fiyat duyarlıdır ve henüz cihaz üstü yapay zeka için zorlayıcı, “olmazsa olmaz” bir uygulama görmeyebilirler. Bu da onları yenileme sırasında maliyetleri düşürmek için yapay zeka olmayan modelleri satın almaya daha yatkın hale getirmektedir.
CPU Üçlüsü: Intel, AMD ve ARM İsyanı
Intel’in İki Cepheli Savaşı
- Arrow Lake (Core Ultra 200 Serisi): 2024’ün sonlarında piyasaya sürülen Arrow Lake, Intel’in 2025 için ana akım masaüstü ve mobil platformunu temsil etmektedir.20 Performans analizi karmaşık bir tablo ortaya koymaktadır. Intel’in kendi iddialarına göre, amiral gemisi Core Ultra 9 285K, oyunlarda AMD’nin Ryzen 9 9950X3D’sinin tek haneli yüzdelerle gerisinde kalırken, X3D olmayan 9950X’i üretkenlikte geçmektedir.22 Kritik olarak, Arrow Lake’in önceki nesillere göre güç verimliliğinde ve daha düşük ısı üretiminde önemli iyileştirmeler sağladığı, ancak ayrıştırılmış yonga (tile) tasarımı nedeniyle daha yüksek bellek gecikmesinden muzdarip olduğu belirtilmektedir.22 2025’in başlarındaki lansman sonrası yamalar performansı artırarak AMD’nin X3D olmayan yongalarıyla oyun farkını kapatmış, ancak yine de Raptor Lake ve X3D modellerinin gerisinde kalmıştır.24 NPU performansı ise sadece 13 TOPS ile yetersiz kalmaktadır.20
- Panther Lake (Core Ultra 300 Serisi): Intel’in 2025’in dördüncü çeyreği sonu / 2026 başı için duyurulan yeni nesil mobil öncelikli mimarisi, şirket için kritik bir lansmandır. Gelişmiş Intel 18A işlem düğümünü kullanan ilk mimari olması önemini artırmaktadır.25 Panther Lake, yeni “Cougar Cove” P-çekirdekleri ve “Darkmont” E-çekirdeklerinin yanı sıra, önemli ölçüde daha güçlü bir Xe3 “Celestial” entegre GPU ve 50 TOPS’a kadar hedefleyen bir NPU 5 içerecektir. Toplam platform performansı 180 TOPS’a ulaşarak onu “Copilot+ PC” alanında gerçek bir rakip haline getirecektir.6
AMD’nin Zen 5 Paradoksu
- Ryzen 9000 Serisi Performansı: “Zen 5” mimarisi, özellikle çok iş parçacıklı üretkenlik iş yüklerinde Intel’in Arrow Lake’i ile oldukça rekabetçi olan güçlü nesilsel iyileştirmeler sunmaktadır.27 Oyun performansı, bazı oyunlarda önceki nesle göre %20-30’luk iyileştirmeler göstermektedir.28 Platform, PCIe 5.0 ve DDR5 gibi modern standartları desteklemektedir.27
- Pazar Tepkisi ve “Feci” Lansman: Performansına rağmen, çok sayıda rapor, Ryzen 9000 serisinin DIY perakende kanalında “Bulldozer’dan bu yana en kötü lansmanı” yaşadığını göstermektedir.29 Newegg ve Amazon gibi büyük perakende sitelerinde işlemcilerin en çok satanlar listelerine girememesiyle satışlar son derece zayıf kalmıştır.29
- Paradoksun Analizi: Kötü karşılamanın temel nedeni kusurlu bir ürün değil, kilit meraklı pazarı için zayıf bir değer önerisidir. Daha ucuz ve kolayca bulunabilen Ryzen 7000 serisine (özellikle 7800X3D) göre oyun performansı artışı, fiyat farkını haklı çıkaracak kadar önemli değildir.29 Bu durum, birçok potansiyel yükseltme yapacak kişinin ya kaçınılmaz 9000X3D varyantlarını beklemesine ya da mevcut AM5 sistemlerinde kalmasına neden olmuştur.
Qualcomm’un Verimlilik Hamlesi (ARM Üzerinde Windows)
- Snapdragon X2 Elite: Qualcomm’un ikinci nesil ARM tabanlı PC yonga seti, X Elite’in bir yenilemesidir.1 Qualcomm’un X2 Elite Extreme için kendi kıyaslamaları, tek çekirdekte %44’e, çok çekirdekte ise %75’e kadar Intel’in Core Ultra 9 285H ve AMD’nin Ryzen AI 9 HX 370’inden aynı güç seviyesinde daha hızlı olduğunu iddia etmektedir.31
- Performans ve Verimlilik: Bağımsız analizler verimlilik avantajını doğrulamaktadır. ARM mimarisinin, rakip x86 yongalarından yaklaşık %40 daha verimli (watt-saat başına dakika) olduğu ve bu sayede önemli ölçüde daha iyi pil ömrü sağladığı gösterilmiştir.32 Ham performans, özellikle yerel uygulamalarda rekabetçi olabilse de, birincil avantaj fişe takılı olmadan sürdürülebilir performanstır.33
- NPU “TOPS Savaşı”: Qualcomm bu alanda lider konumdadır. Orijinal X Elite’teki Hexagon NPU 45 TOPS sunarken, X2 Elite platformu 80 AI TOPS’a kadar çıkabilmektedir.6 Bu, onu Microsoft’un minimum 40 TOPS gerektiren “Copilot+ PC” ekosisteminde güçlü bir şekilde konumlandırmaktadır.6
- Zorluklar: En büyük engeller, yazılım uyumluluğu, çevre birimleri için sürücü desteği ve geçmişte ARM üzerinde Windows için büyük bir zayıflık olan oyun performansı olmaya devam etmektedir.32
Pazar Payı Sentezi
2025’in ikinci çeyreğinden elde edilen en son CPU pazar payı verileri, dördüncü çeyrek rekabet ortamı için en güncel bağlamı sağlamaktadır.35
- Masaüstü: AMD, birim payının %32.2’sini ve gelir payının %39.3’ünü ele geçirerek önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Bu, daha yüksek marjlı Ryzen 7 ve 9 işlemcilerinin satışındaki başarıyı göstermektedir.35 Intel’in masaüstü payı %67.8’e düşmüştür.
- Mobil: Intel, AMD’nin %20.6’lık payına karşılık %79.4’lük birim payı ile ezici bir üstünlüğe sahiptir. Bu, Qualcomm ve Apple’ın ARM tabanlı yongalarının en fazla baskı uyguladığı cephedir.35
- Sunucu: AMD’nin EPYC’si, birim payında %27.3’e ve gelir payında %41’e ulaşarak kritik bir yüksek marjlı segmentte kazanmaya devam etmektedir.35
Üç yönlü rekabet, “en iyi CPU” için basit bir yarış değildir. Bunun yerine, pazar kullanım senaryolarına göre bölünmektedir: AMD’nin Zen 5’i, çok çekirdekli iş hacmine değer veren üretkenlik odaklı güç kullanıcılarının tercihi haline gelmektedir.29 Intel’in Arrow Lake’i, verimlilik iyileştirmeleri ve daha düşük güç tüketimi ile ana akım ve kurumsal masaüstü bilgisayarlar için çok yönlü bir seçenek olarak konumunu korumaya çalışmaktadır.22 Qualcomm’un ARM platformu ise pil ömrü ve sürdürülebilir verimliliğin en önemli olduğu ultra taşınabilir bilgisayar alanında baskın bir niş oluşturmaktadır.32
Pazarlama ve mühendislik odağı, kararlı bir şekilde GHz’den TOPS’a kaymıştır. Microsoft’un bir cihazın “Copilot+ PC” olabilmesi için 40 NPU TOPS’luk kesin bir gereklilik belirlemesi, OEM’ler ve tüketiciler için yeni, ölçülebilir bir metrik yaratmıştır.6 Yonga üreticileri artık bu metrik üzerinden rekabet etmektedir: Qualcomm 45-80 TOPS, AMD’nin Ryzen AI 300’ü 50 TOPS, Intel’in Lunar Lake’i 48 TOPS sunarken, yaklaşan Panther Lake 50+ NPU TOPS hedeflemektedir.6 Buna karşılık, Arrow Lake’in 13 TOPS’luk NPU’su 20 onu uyumsuz ve bu yeni eksende rekabet açısından zayıf kılmaktadır. Bu durum, 2000’lerin başındaki “saat hızı savaşlarını” anımsatmaktadır; burada kolayca pazarlanabilen tek bir sayı, performans için bir vekil haline gelerek Ar-Ge ve satın alma kararlarını yönlendirmiştir.
Tablo 2: 4. Çeyrek 2025 CPU Ürün Grubu Karşılaştırması
| Model | Mimari | Çekirdek/İş Parçacığı (P+E) | Maks. Saat Hızı | L3 Önbellek | NPU TOPS | MSRP (USD) |
| Intel Core Ultra 9 285K | Arrow Lake (Lion/Skymont) | 8P + 16E / 24T | 5.7 GHz | 36 MB | 13 | ~$589 |
| Intel Core Ultra 7 265K | Arrow Lake (Lion/Skymont) | 8P + 12E / 20T | 5.5 GHz | 33 MB | 13 | ~$409 |
| AMD Ryzen 9 9950X | Zen 5 | 16C / 32T | 5.7 GHz | 64 MB | 16 | $544 |
| AMD Ryzen 7 9700X | Zen 5 | 8C / 16T | 5.5 GHz | 32 MB | 16 | $329 |
| Qualcomm Snapdragon X2 Elite Extreme | Oryon (ARM) | 12C / 12T | 4.7 GHz | 34 MB | 80 | Yok (OEM) |
Not: Veriler 6 kaynaklarından derlenmiştir. Fiyatlandırma lansman sırasındaki değerleri yansıtmaktadır ve değişiklik gösterebilir.
GPU Arenası: Blackwell’in Hakimiyeti ve Ana Akım için Savaş
NVIDIA’nın Blackwell Nesli (RTX 50 Serisi)
- Nesilsel Sıçrama: CES 2025’te duyurulan ve “Blackwell” mimarisiyle güçlendirilen RTX 50 serisi, önceki nesle göre önemli bir performans artışı sunmaktadır.37 Amiral gemisi RTX 5090’ın 4K çözünürlükte RTX 4090’dan %52’ye kadar daha hızlı olduğu iddia edilmektedir.37
- Teknolojik Temeller: Temel mimari iyileştirmeler arasında 5. nesil Tensor Çekirdekleri ve 4. nesil RT Çekirdekleri, PCIe 5.0 için tam destek ve yüksek hızlı GDDR7 belleğin benimsenmesi yer almaktadır. RTX 5090, 1.79 TB/s bant genişliği sunan devasa bir 32GB GDDR7 belleğe sahiptir—bu, RTX 4090’a göre %79’luk bir artıştır.37 Görüntü çıkış yetenekleri DisplayPort 2.1’e yükseltilmiştir.38
- Yapay Zeka ve Yazılım Ekosistemi: En önemli özellik, kare hızlarını daha da artıran yapay zeka odaklı bir teknoloji olan Multi Frame Generation (MFG) ile DLSS 4’tür.37 Gecikmeyi azaltmak için Reflex de dahil olmak üzere bu yazılım ekosistemi, geliştiricilerin artık bu özelliklerin mevcut olduğunu varsayarak oyunlar oluşturmasıyla güçlü bir bağlılık etkisi yaratmaktadır.37
- Güç ve Fiziksel Boyut: Bu performansın bir bedeli vardır. Toplam Grafik Gücü (TGP), seri genelinde %10-17 artmış ve RTX 5090, 600W’lık tepe noktalarına ulaşmıştır.37 Bu, büyük üç ve dört yuvalı soğutucuları, sağlam güç kaynaklarını ve artık standart hale gelen 12VHPWR konektörünü zorunlu kılmaktadır.37 Kartların fiziksel boyutu ve ağırlığı, PCB sarkmasını önlemek için destek braketleri gerektirmektedir.37
- Fiyatlandırma ve Stok Durumu: Fiyatlandırma, RTX 5090’ın 1,999$ ve RTX 5070’in 549$ lansman fiyatıyla premium seviyede kalmaya devam etmektedir.38 Lansmandan bu yana stok durumu büyük bir sorun olmuş, kartlar aylarca raflardan kaybolmuştur.40
AMD’nin RDNA 4 Karşı Stratejisi (RX 9000 Serisi)
- Stratejik Yeniden Konumlandırma: AMD, RDNA 4 ile en üst düzey “halo ürün” segmentinden çıkıp ana akım ve performans pazarlarına odaklanma yönünde stratejik bir karar almıştır.41 Mimari, RDNA 3’ün yonga (chiplet) tasarımı yerine 4nm sürecinde monolitik bir kalıp kullanmaktadır.42
- Ürün Grubu: Mart 2025’teki ilk lansman, RX 9070 XT (599$) ve RX 9070’i (549$) içeriyordu ve bunu RX 9060 XT izledi.42 RX 9070 XT, NVIDIA’nın RTX 4080 / 4070 Ti SUPER seviyesiyle rekabet edecek şekilde konumlandırılmıştır.42
- Teknolojik İyileştirmeler: RDNA 4, 3. nesil Işın İzleme Hızlandırıcıları (CU başına 2 katın üzerinde verim iddiasıyla) ve 2. nesil AI Hızlandırıcıları içermektedir.43 Amiral gemisi yazılım özelliği, DLSS ile daha iyi rekabet etmeyi amaçlayan, görüntü kalitesini ve zamansal kararlılığı iyileştirmek için ilk kez makine öğrenimi tabanlı bir algoritma içeren FidelityFX Super Resolution 4’tür (FSR 4).41
- Değer Önerisi: AMD’nin stratejisi, NVIDIA’nın premium fiyatlı tekliflerine güçlü bir değer alternatifi sunarak rekabetçi performansı cazip fiyat noktalarında sunmaktır.42
Intel’in Battlemage’inin Gelişi
- Güvenilir Bir Üçüncü Oyuncu: Intel’in “Battlemage” kod adlı ikinci nesil Arc GPU’ları, 2025’in başlarında B580 (249$) ve B570 (220$) ile piyasaya sürüldü.46
- Mimari Revizyon: Xe2 mimarisi, Unreal Engine 5 gibi modern motorlarda performansı önemli ölçüde artıran Execute Indirect gibi özellikler için yerel donanım desteği ekleyerek Alchemist’ten önemli bir yeniden tasarım sunmaktadır.47 Intel, önceki nesle göre Xe çekirdeği başına %70 daha fazla performans artışı iddia etmektedir.48
- Pazar Konumlandırması: B580 ve B570, NVIDIA’nın RTX 4060 ve AMD’nin RX 7600/9600 serisine karşı rekabet ederek, yüksek hacimli bütçe/ana akım segmentini hedeflemektedir.46 Önemli bir ayırt edici özellik, bu fiyat sınıfındaki 8GB standardına doğrudan bir saldırı olan B580’e 12GB VRAM eklenmesidir.47
- Sürücü Olgunluğu: Ara sıra tuhaflıklar kalsa da, sürücüler Alchemist’in lansmanından bu yana önemli ölçüde iyileşmiştir. Bu da Battlemage’i, özellikle CPU ek yükünün daha az faktör olduğu 1440p’de, geçerli ve rekabetçi bir seçenek haline getirmektedir.48
Pazar Payı ve Yapay Zeka Hızlandırıcı Etkisi
- NVIDIA’nın Hakimiyeti: Jon Peddie Research’ün 2025 ikinci çeyrek verileri, NVIDIA’nın ayrık GPU (AIB) pazarının %94’ünü kontrol ettiğini, AMD’nin %6’ya düştüğünü ve Intel’in neredeyse %0 olduğunu göstermektedir.40
- Yapay Zeka Veri Merkezi Motoru: Bu pazar payı, NVIDIA’nın %80-94’lük bir paya sahip olduğu yapay zeka hızlandırıcı pazarındaki hakimiyetiyle ayrılmaz bir şekilde bağlantılıdır.53 NVIDIA’nın Veri Merkezi geliri, 2025 mali yılının üçüncü çeyreğinde (Ekim 2024’te sona erdi) 30.8 milyar dolar olarak rekor kırmış ve 3.3 milyar dolarlık Oyun gelirini gölgede bırakmıştır.56 Bu devasa, yüksek marjlı iş, NVIDIA’ya dökümhane kapasitesi ve Ar-Ge bütçeleri üzerinde muazzam bir kaldıraç sağlayarak oyun GPU liderliğini pekiştiren bir döngü yaratmaktadır.
GPU pazarı, Intel’in girişiyle aynı ödül için üç yönlü bir yarışa dönüşmemiştir. Bunun yerine, pazar farklı, rekabet etmeyen katmanlara ayrılmıştır: NVIDIA, 800 doların üzerindeki “ultra meraklı” ve yapay zeka pazarlarına sahiptir; NVIDIA ve AMD, 400-800 dolarlık “yüksek seviye” ana akım pazarında rekabet etmektedir; ve şimdi üçü de (NVIDIA, AMD, Intel) 400 doların altındaki “bütçe/hacim” segmentinde rekabet etmektedir. AMD ve Intel, NVIDIA’nın en iyi kartını yenmeye çalışmamaktadır; bunun yerine, satış hacminin çoğunluğunun bulunduğu pazar segmentlerinde kazanmaya çalışarak “performans tacını” ve onunla ilişkili etkiyi NVIDIA’ya bırakmaktadırlar.
Ham rasterizasyon performansı, DLSS, FSR ve XeSS gibi yapay zeka odaklı özelliklerin kalitesi ve benimsenmesinin arkasında ikinci planda kalmaktadır. NVIDIA’nın bu alandaki liderliği, pazar payı hakimiyetinin birincil itici gücüdür. Savaş artık sadece silikonla ilgili değil; üzerinde çalışan yapay zeka yazılım yığınıyla ilgilidir. En iyi, en yaygın olarak benimsenen yapay zeka yükseltme teknolojisine sahip şirket, donanımı yerel performansta sadece marjinal olarak daha hızlı olsa bile önemli bir rekabet avantajına sahiptir.
Tablo 3: 4. Çeyrek 2025 GPU Ürün Grubu Karşılaştırması
| Model | Mimari | VRAM (Boyut/Tip) | Anahtar Yazılım Özelliği | TGP (Watt) | MSRP (USD) |
| NVIDIA RTX 5080 | Blackwell | 20GB GDDR7 | DLSS 4 (MFG) | ~350W | $1,199 |
| NVIDIA RTX 5070 | Blackwell | 12GB GDDR7 | DLSS 4 (MFG) | ~220W | $549 |
| AMD RX 9070 XT | RDNA 4 | 16GB GDDR6 | FSR 4 | 304W | $599 |
| Intel Arc B580 | Battlemage (Xe2) | 12GB GDDR6 | XeSS 2 (FG) | 190W | $249 |
Not: Veriler 37 kaynaklarından derlenmiştir. MSRP, lansman sırasındaki değerleri yansıtmaktadır.
Temel Teknolojiler: Yol Ayrımındaki Bellek, Depolama ve Bağlantı
Değişim İçindeki Bellek Pazarı
- DDR5 Olgunluğu ve DDR6’nın Şafağı: 2025 itibarıyla DDR5, hem Intel hem de AMD platformları için olgunlaşmış, ana akım standart haline gelmiştir.57 Ancak endüstri bir sonraki geçişe hazırlanmaktadır. DDR6 için JEDEC spesifikasyonunun 2025’in ikinci çeyreğinde sonuçlandırılması ve ilk örneklerin OEM doğrulaması için 2025’in sonlarında gelmesi beklenmektedir.57 Kitlesel benimseme 2027-2028’den önce beklenmemekle birlikte, ilk platformların 2026’da ortaya çıkması muhtemeldir.57 DDR6, 8,800 MT/s’den başlayıp 17,600 MT/s’ye, hatta 21,000 MT/s’ye kadar ölçeklenen hızlarla DDR5’in bant genişliğini ikiye katlamayı vaat etmektedir.57
- HBM Kıtlığı ve Yapay Zeka Etkisi: Yüksek Bant Genişlikli Bellek (HBM), yapay zeka tedarik zincirinde kritik bir darboğaz haline gelmiştir. NVIDIA ve AMD’nin yapay zeka hızlandırıcılarıyla eşleştirmek için HBM’ye olan yoğun talep, kıtlık benzeri koşullar yaratmıştır.60 HBM sevkiyatlarının 2025’te yıllık %70 artması öngörülmektedir.61 Bu durum, SK Hynix (lider), Samsung ve Micron arasında bir pazar payı savaşına yol açmıştır. 2025’in ikinci çeyreği itibarıyla SK Hynix yaklaşık %62’lik bir paya sahipken, Micron Samsung’u geçerek ikinci sıraya yerleşmiştir.62 Ancak üçü de 2026 için üretimi agresif bir şekilde artırmakta ve odak noktası yeni nesil HBM4 standardına kaymaktadır.62
Depolama Hız Yarışı
- PCIe 5.0 SSD’ler Ana Akım Haline Geliyor: 2025, ilk zorluklara rağmen PCIe 5.0 NVMe SSD’lerin yaygın olarak bulunabildiği ve üst düzey sistemler için tavsiye edildiği bir yıl olmuştur.63 Bu sürücüler, PCIe 4.0’ın yaklaşık iki katı olan 14,500 MB/s’ye varan sıralı okuma hızları sunmaktadır.63 Ancak, yüksek fiyatlar ve denetleyiciden kaynaklanan yoğun ısı üretimi gibi önemli dezavantajları vardır ve genellikle büyük soğutucular veya aktif fan soğutması gerektirirler.64 Çoğu oyun ve günlük kullanım görevi için, hızlı bir PCIe 4.0 sürücüsüne göre gerçek dünya faydası minimum düzeydedir, çünkü bu görevler sıralı verimden çok rastgele G/Ç’ye dayanır.66
- Ufukta PCIe 6.0: Tüketici PCIe 6.0 SSD’leri 2030’a kadar beklenmese de 67, teknoloji geliştirme aşamasındadır. Standart, bant genişliğini tekrar ikiye katlayacak, ancak Gen5 ile görülen termal ve maliyet zorlukları daha da belirgin olacaktır.66 İlk donanımın veri merkezlerinde beklenmektedir.63
NAND Flash Evrimi
- 300+ Katman Yarışı: 3D NAND’daki temel eğilim dikey ölçeklendirmedir. 2025’in sonlarında SK Hynix, endüstrinin ilk 321 katmanlı QLC NAND’ının seri üretimine başlamıştır.68 Samsung ve Solidigm gibi diğer üreticiler de 200 katmanın üzerine çıkmaktadır.68 Bu “katman yarışı”, depolama yoğunluğunu artırmak ve gigabayt başına maliyeti düşürmek için kritik öneme sahiptir.
- QLC Benimsemesi Hızlanıyor: Hücre başına dört bit depolayan Dört Seviyeli Hücre (QLC) NAND, maliyet etkinliği nedeniyle yüksek kapasiteli tüketici ve kurumsal SSD’ler için baskın teknoloji haline gelmektedir.70 Tarihsel olarak TLC’den daha düşük dayanıklılığa ve performansa sahip olmasına rağmen, modern denetleyiciler ve hata düzeltme, QLC’yi büyük kapasitenin anahtar olduğu yapay zeka iş yükleri de dahil olmak üzere daha geniş bir uygulama yelpazesi için uygun hale getirmiştir.61
4. Çeyrek 2025 Fiyat Şoku
- Tersine Dönüş: 2025’in başlarında düşen fiyatların ardından, bellek ve depolama pazarları yılın ikinci yarısında dramatik ve mevsim normallerinin dışında bir fiyat artışı yaşamıştır.7
- Büyüklük: TrendForce tahminleri, NAND fiyatlarının 3. çeyrekte %10-15 ve 4. çeyrekte %8-13 daha artacağını göstermektedir. DRAM fiyatlarının da 4. çeyrekte %15-20 artması beklenmektedir.7
- Neden: Bu, yapay zeka patlamasının doğrudan bir sonucudur. Bellek üreticileri, üretim kapasitesini tüketici sınıfı DDR4/DDR5 ve NAND’dan, veri merkezleri için yüksek marjlı, yüksek talepli sunucu DRAM’i, HBM ve kurumsal SSD’lere odaklanmak üzere yeniden tahsis etmektedir.7 Bu, tüketici pazarında yapay bir arz sıkışıklığı yaratarak PC bileşenlerinin fiyatlarını artırmaktadır.
2025’in dördüncü çeyreğindeki RAM ve SSD fiyat artışları, tipik bir döngüsel piyasa dalgalanması değildir; bunlar, yapay zeka veri merkezi patlamasının tüketici PC pazarına doğrudan, ölçülebilir bir maliyetidir. Tüketiciler artık daha yüksek bileşen fiyatları şeklinde bir “Yapay Zeka Vergisi” ödemektedir. Bellek üreticileri, kârlarını maksimize etmek için sınırlı fabrika kapasitelerini yüksek marjlı yapay zeka bileşenleri üretmeye kaydırmaktadır. Bu durum, daha düşük marjlı tüketici sınıfı bileşenlerin arzını azaltmakta ve temel arz-talep yasaları gereği fiyatları yükseltmektedir.
Ayrıca, PCIe 5.0 SSD’lerin performansı o kadar yüksektir ki, sınırlayıcı faktör artık arayüz veya NAND değil, denetleyici yongasını soğutma yeteneğidir. Bu termal zorluk, birincil bir mühendislik odağı ve önemli bir ürün farklılaştırıcısı haline gelmektedir. Sürücülerin sürekli performansı artık sadece denetleyici ve NAND’ına değil, aynı zamanda soğutma çözümüne de bağlıdır. Hızı tekrar ikiye katlayacak olan PCIe 6.0’a doğru bakıldığında, bu termal sorunun katlanarak büyüyeceği ve gelecekteki SSD’lerin tüketici sistemlerinde kullanılabilir olması için temelden yeni form faktörleri veya soğutma teknolojileri gerektirebileceği öngörülmektedir.
Tablo 4: Bellek ve NAND Fiyat Trendi Özeti, Ç1-Ç4 2025 (% Çeyreklik Değişim)
| Bileşen | Ç1 2025 Değişimi | Ç2 2025 Değişimi | Ç3 2025 Değişimi | Ç4 2025 Değişimi |
| NAND Flash | -13% ila -18% | 0% ila -5% | +10% ila +15% | +8% ila +13% |
| DRAM | (Benzer Düşüş) | (Dengeleme) | (Artış Başlangıcı) | +15% ila +20% |
Not: Veriler, TrendForce aracılığıyla 7 kaynaklarından derlenmiştir. DRAM için Ç1-Ç3 rakamları genel piyasa eğilimlerine dayalı tahminlerdir.
Stratejik Görünüm: 2026’nın Zorluklarını Aşmak
Tedarik Zinciri Gerçekleri ve Jeopolitik Risk
- Süregelen Zorluklar: 2024’ün ortalarında istikrarlı olan yarı iletken teslim sürelerinin, stokların tükenmesi ve yapay zeka kaynaklı talebin artmaya devam etmesiyle 2025’in dördüncü çeyreğinden itibaren artması beklenmektedir.4
- Jeopolitik Faktörler: ABD politika belirsizliğinin, özellikle ithalat tarifelerinin etkisi, Kuzey Amerika PC pazarını baskılamasıyla kanıtlandığı üzere önemli bir risk olmaya devam etmektedir.2 Ayrıca, Çin’in galyum ve germanyum gibi kilit malzemeler üzerindeki kısıtlamaları, henüz tam olarak hissedilmese de, küresel elektronik tedarik zinciri için uzun vadeli bir risk oluşturmaktadır.74
- Üretim Çeşitlendirmesi: Apple gibi büyük oyuncuların üretimi Çin’den Hindistan gibi ülkelere kaydırma stratejik hamlesi, önümüzdeki yıllarda lojistiği ve yerel bileşen tedarikini yeniden şekillendirecektir.60
Devlerin Finansal Sağlığı (3. Çeyrek 2025 Sonuçları Analizi)
- NVIDIA (2025 Mali Yılı 3. Çeyrek, Ekim 2024’te sona erdi): Yıllık %94 artışla 35.1 milyar dolarlık rekor çeyrek geliri bildirdi. Veri Merkezi geliri 30.8 milyar dolar (yıllık %112 artış), Oyun geliri ise 3.3 milyar dolardı. Bu, NVIDIA’nın artık öncelikle bir yapay zeka/veri merkezi şirketi olduğunu açıkça göstermektedir.56
- AMD (3. Çeyrek 2025 Beklentisi): Instinct MI350 serisi yapay zeka hızlandırıcılarına olan taleple desteklenen Veri Merkezi segmentindeki güçlü çift haneli büyüme sayesinde yaklaşık 8.7 milyar dolarlık güçlü bir üçüncü çeyrek geliri öngördü.75 Müşteri segmenti geliri de ikinci çeyrekte 2.5 milyar dolarlık rekor seviyeye ulaştı, bu da zayıf perakende performansına rağmen Zen 5’in OEM kanalındaki gücünü göstermektedir.77
- Intel (3. Çeyrek 2025 Beklentisi/Sonuçları): Üçüncü çeyrek için 12.6 milyar ile 13.6 milyar dolar arasında gelir öngördü. Analist konsensüsü ise 11.9 milyar dolar civarında daha düşüktü.78 Şirket, dökümhane işine (IFS) büyük sermaye harcamaları yaparken ve önemli maliyet kesintilerine giderken kârlılık zorluklarıyla karşılaşmaya devam etmektedir.79
- TSMC (3. Çeyrek 2025 Sonuçları): Piyasa beklentilerini aşarak üçüncü çeyrek gelirinde %30’luk bir artışla yaklaşık 32.5 milyar dolara ulaştığını bildirdi. Bu büyüme, büyük ölçüde yapay zeka ve HPC talebinden kaynaklandı ve gelişmiş 3nm ve 5nm düğümleri yonga gelirinin %74’ünü oluşturdu.81
- Samsung (3. Çeyrek 2025 Beklentisi/Sonuçları): Tahminler, yaklaşık 59 milyar dolar gelir ve 7 milyar doları aşabilecek işletme kârı ile güçlü üçüncü çeyrek kazançları öngörmektedir. Bu toparlanma, özellikle bellek yongalarına (DRAM, HBM) yönelik artan talep ve fiyatlarla yönlendirilen yarı iletken bölümünden kaynaklanmaktadır.83
Tablo 5: Önemli Yarı İletken Şirketlerinin 3. Çeyrek 2025 Finansal Anlık Görüntüsü
| Şirket | Gelir (Milyar USD) | Yıllık Gelir Büyümesi (%) | Ana Segment Sürücüsü | Brüt Marj (%) |
| NVIDIA | $35.1 | +94% | Veri Merkezi (Yapay Zeka) | 75.0% |
| AMD | $8.7 (Beklenti) | ~+28% | Veri Merkezi (Yapay Zeka) | ~47% (Beklenti) |
| Intel | $12.6 – $13.6 (Beklenti) | -6% ila +2% | Müşteri Bilgi İşlem | ~36% (Beklenti) |
| TSMC | ~$32.5 | +30% | Gelişmiş Düğümler (Yapay Zeka/HPC) | 55.5% – 57.5% |
| Samsung | ~$59.0 (Beklenti) | ~+6% | Yarı İletken (Bellek) | (Yükseliyor) |
Not: NVIDIA’nın 3. Çeyreği Ekim 2024’te sona ermiştir. Diğer şirketlerin 3. Çeyreği Eylül 2025’te sona ermiştir veya sona erecektir. Beklentiler, şirket kılavuzlarına ve analist tahminlerine dayanmaktadır. Veriler 56 kaynaklarından derlenmiştir.
Sonuç Analizi ve 2026 İlk Yarı Projeksiyonları
2026’nın ilk yarısı için temel soru, Windows 10 EOL yenileme döngüsü büyük ölçüde tamamlandıktan sonra PC talebindeki düşüşün ne kadar şiddetli olacağıdır. OEM’ler için büyümenin AI PC’lerin değerini satma yeteneklerine bağlı olacağı zorlu bir ortam öngörülmektedir. 2025’in ikinci yarısından itibaren bellek ve depolama alanındaki fiyat enflasyonu 2026’ya taşınacak ve PC’lerin Malzeme Listesi (BOM) maliyetlerini artıracaktır. Bu, OEM’leri ya fiyatları artırmaya, potansiyel olarak talebi düşürmeye ya da maliyetleri absorbe ederek marjları baskılamaya zorlayacaktır.
ARM üzerinde Windows ivmesi artmaya devam edecektir. CES 2026’nın yeni AI PC ürünleri için önemli bir vitrin olması beklenmektedir ve büyük OEM’lerden ARM tabanlı tasarımların genişletilmiş bir portföyünü görmeyi bekliyoruz, bu da Intel’in mobil pazardaki hakimiyetini daha da zorlayacaktır.1
Finansal sonuçlar, değer ve büyümenin iki zıt uçta yoğunlaştığı bir “halter pazarı” ortaya koymaktadır: ultra yüksek marjlı yapay zeka/veri merkezi segmenti (NVIDIA, AMD Instinct, HBM) ve yüksek hacimli, maliyet duyarlı tüketici/uç segmenti. Piyasanın geleneksel “orta” kısmı sıkışmaktadır. Bu, gelecekteki başarının bu iki kutuptan birine hakim olmayı gerektireceğini göstermektedir: ya mutlak performans/yapay zeka kutbu ya da verimlilik/değer kutbu.
Son olarak, finansal raporlar ve pazar analizleri jeopolitik faktörlerle doludur. Bir şirketin başarısı artık sadece en iyi ürüne sahip olmasına bağlı değildir. Artık uluslararası ticaret yasalarının karmaşık ağında gezinme, hükümet teşviklerini güvence altına alma ve dirençli, coğrafi olarak çeşitlendirilmiş tedarik zincirleri kurma yeteneğine de eşit derecede bağlıdır. Jeopolitik riskleri yönetme yeteneği, rekabetçi bir yonga tasarlama yeteneği kadar kritik hale gelmektedir.